Page 118 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

3 Części

mowy

W funkcji przysłówka:
Tout jest nieodmiennym przysłówkiem o znaczeniu „całkowicie, całkiem”; modyfikuje
on wówczas znaczenie przymiotnika, wyrażenia przymiotnikowego, imiesłowu lub
przysłówka:
Le livre est cet inconnu toujours à même de lire au plus profond de moi et d’accueillir ma
singularité tout entière. (P. Drevet)
Ils sont tout seuls. (Są całkiem sami.)
Elles sont tout en larmes, tout étonnées, tout hébétées.
Allons tout doucement.
Tout jest również przysłówkiem w wyrażeniu tout … que oznaczającym „jakkolwiek
(by)”¹, a także przed imiesłowem przysłówkowym współczesnym:
Tout habiles qu’ils sont, ils ne réussiront pas.
(Jakkolwiek zdolni by nie byli, nie dadzą sobie rady.)
Tout fatigués qu’ils soient, ils marchent vite.
Tout en parlant ainsi, elle se mit à pleurer.

N.B.
Przysłówek tout odmienia się przez rodzaje i liczby, jeśli znajduje się przed wyrazem rodzaju
żeńskiego zaczynającym się na spółgłoskę lub h przydechowe:
La flamme est toute prête. (J. Racine)
Elles sont toutes confuses, toutes honteuses.
Toutes raisonnables qu’elles sont, elles ont fort mal jugé.
Les idées traînent toutes faites dans les journaux, les livres, les conversations. (Ch.-F. Ramuz)

UWAGI
1. Tout może być używany również w celu wzmocnienia znaczenia rzeczownika. W wyrażeniach
être tout yeux, tout oreilles; être tout feu, tout flamme oraz w wyrażeniach z języka handlowego
tout laine, tout soie itd. pełni rolę przysłówka i nie odmienia się.
W pozostałych przypadkach można go uznawać za przysłówek znaczący „całkowicie, zupełnie”:
Un front tout innocence et des yeux tout azur. (V. Hugo)
(Czoło całkowicie niewinne, oczy zupełnie błękitne.)
Elle avait été à Venise tout force et tout orgueil. (Ch. Maurras)
albo też za przymiotnik uzgadniany w rodzaju i liczbie z rzeczownikiem po nim następującym:
Cet homme était toute sagesse et toute prudence. (H. de Montherlant)
2. Tout, po którym następuje autre, pełni funkcję przymiotnika, jeśli odnosi się do rzeczownika
następującego po autre; występuje wówczas bezpośredni związek tout z danym rzeczownikiem:
Toute autre vue (= toute vue autre) eût été mesquine. (J. Bainville)
(Jakiekolwiek inne spojrzenie byłoby małostkowe.)
Jest natomiast nieodmiennym przysłówkiem, jeśli zmienia znaczenie autre; znaczy on wtedy
„całkowicie” i nie wchodzi w bezpośredni związek z autre:
Les villes et les villages ont ici une tout autre apparence
(= une apparence entièrement autre). (Fr.-R. de Chateaubriand)
(Miasta i wioski mają tu całkowicie inny wygląd.)

1. W tym przypadku po tout znajduje się orzecznik w formie przymiotnika lub imiesłowu bądź rzeczownik
w funkcji przymiotnika.

118