Page 119 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

3. Przymiotnik

3. Funkcję tout można rozpoznać, kierując się jego znaczeniem w konkretnym zdaniu. Pomocne
może okazać się tłumaczenie na język polski – bądź to za pomocą przymiotnika „cały”, bądź
też z rzeczownikiem „wszyscy, wszystkie”:
Elles exprimaient toute leur joie (= leur joie entière). (Okazywały całą swoją radość.)
Elles exprimaient toutes leur joie (= toutes exprimaient leur joie).
(Wszystkie okazywały swoją radość.)
Demandez-moi toute autre chose (= toute chose autre que celle‑là).
Vous demandez tout autre chose (= tout à fait autre chose).
217 Même może być zaimkiem przymiotnym lub przysłówkiem.

– Pełni funkcję zaimka przymiotnego nieokreślonego:
1˚ Gdy, stawiany przed rzeczownikiem, informuje o jego pochodzeniu lub podobieństwie:
Tu as les mêmes bandes dessinées que les miennes. (Masz takie same komiksy jak ja.)
Mais elle écoutait avec la même attention grave qu’elle mettait à vendanger. (C. Bille)
2˚ Gdy, stawiany bezpośrednio po rzeczowniku lub zaimku wskazuje dokładnie
tę osobę lub przedmiot, o które nam chodzi; może również odnosić się do
całościowego znaczenia rzeczownika:
Ce sont ces exemples mêmes que je cherchais. (To właśnie tych przykładów szukałam.)
Elles aimaient les baisers pour les baisers mêmes, et non à cause de ceux qui les leur
donnaient. (V. Larbaud)
Il fallait que l’étude ne représentât pas un à-côté de ma vie mais ma vie même.
(S. de Beauvoir)

UWAGI
1. Même stawiany po zaimku osobowym łączy się z nim za pomocą łącznika:
Nous-mêmes. Eux-mêmes.
Jednakże cela même, ici même itd. piszemy bez łącznika.
2. W przypadku zwrotów oficjalnych piszemy nous-même, vous-même (bez litery s na końcu wyrazu):
Nous-même, officier de police soussigné, avons constaté le fait.
(Ja, niżej podpisany, funkcjonariusz policji, stwierdzam, co następuje.)

– Même pełni rolę przysłówka, gdy informuje o zakresie znaczenia rzeczownika;
tłumaczymy go wówczas jako „tak samo, nawet, co więcej”:
Il lit les petits livres, les volumes ordinaires, les gros dictionnaires même.
(Czyta książeczki, książki, a nawet opasłe słowniki.)
Sa femme, ses enfants, ses amis même se sont dévoués pour lui. (Akademia Fran-
cuska)
Les fenêtres, les toits même, étaient chargés de monde. (J. Michelet)

UWAGA
Po rzeczowniku lub zaimku wskazującym même może być uznawany w niektórych przypad-
kach zarówno za przymiotnik, jak i przysłówek, w zależności od punktu widzenia:
Ces murs même(s) ont des oreilles (= ces murs eux‑mêmes… albo: ces murs aussi…)
Ceux-là même(s) l’ont trahi.

119