Page 126 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

3 Części

mowy

Poza tymi formami istnieją jeszcze zaimki nieokreślone en i y, będące zaimkami
osobowymi, gdy zastępują rzeczownik, zdanie, myśl.

UWAGI
1. Me, te, se w wymowie są zawsze nieakcentowane (atones), co oznacza, że są pozbawione
akcentu tonicznego; poprzedzają one czasownik (lub zaimek), którego bezpośrednio
dotyczą:
Qu’on me pardonne. Qui te l’a dit ?
Quand on lui demande ce qu’il fait pour le moment, il répond qu’il se raconte des
histoires. (F. Dannemark)
Moi, toi, soi, eux są zawsze akcentowane (toniques):
Crois-moi. C’est à toi que je parle, non à eux.
Chacun pour soi, dit-il lâchement.
Pozostałe zaimki osobowe są akcentowane albo nie, w zależności od ich funkcji i miejsca
w stosunku do czasownika:
On nous parle. (nieakcentowany)
Parle-nous. (akcentowany)
2. Formy akcentowane zaimka mogą być wzmacniane przez dodanie même:
Moi-même, toi-même itd.
Nous, vous mogą być wzmacniane przez dodanie autres:
Nous autres, vous autres.
3. W formach nieakcentowanych je, me, te, se, le, la występuje elizja przed czasownikiem zaczy-
nającym się na samogłoskę lub h nieme, a także przed en, y:
J’ouvre, il m’appelle, il s’humecte les lèvres, tu t’en vas, je l’y envoie.
4. Zaimek osobowy nazywany jest zwrotnym (réfléchi), kiedy służy do tworzenia czasow-
ników zwrotnych; wyraża on zatem podmiot (czasem pełni funkcję dopełnienia: je me blesse;
je me lave les mains; ils se réconcilient; w innym przypadkach nie odgrywa żadnej roli grama-
tycznej: je m’évanouis; § 287).
Rodzaje zaimków zwrotnych:
– dla pierwszej osoby: me, nous: Je me blesse; nous nous blessons.
– dla drugiej osoby: te, vous: Tu te blesses; vous vous blessez.
Wyłącznie w trzeciej osobie zaimek ten ma specjalną formę: se, soi (się, sobie): Il se blesse.
Chacun pense à soi.

2. Użycie

231 Zaimki osobowe mogą pełnić w zdaniu te same funkcje, co rzeczowniki, czyli:
1º Podmiotu (sujet): je, tu, il, elle, nous, vous, ils, elles lub w niektórych przypadkach:
moi, toi, lui, eux.
2º Dopełnienia bliższego (complément d’objet direct): me (w trybie rozkazującym:
moi), te (w trybie rozkazującym: toi), le, la, se, nous, vous, les.
3º Dopełnienia dalszego bez przyimka (complément d’objet indirect sans prépo-
sition): me (w trybie rozkazującym: moi), te (w trybie rozkazującym: toi), lui, se, nous,
vous, leur.

126