Page 148 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

3 Części

mowy

UWAGA
Aby określić, czy mamy do czynienia z czasownikiem przechodnim, czy nieprzechodnim, należy
dokonać analizy zdania pod kątem użycia danego czasownika w konkretnym znaczeniu. Może
się zatem zdarzyć, iż:
a) Przedmiot danej czynności na tyle jasno wynika z kontekstu, iż nie ma potrzeby wyrażania
go za pomocą dopełnienia; czasownik jest wówczas nieprzechodni:
Cet homme boit. (Ten człowiek pije.)
Attention, ce chien mord.

b) Ten sam czasownik może przyjmować, w zależności od kontekstu, dopełnienie bliższe lub
dalsze; zawsze wiąże się to jednak ze zmianą jego znaczenia:
Elle manque son but. (Nie osiąga celu.) Elle manque à sa parole. (Nie dotrzymuje słowa.)
Elle use sa santé. (Szkodzi swemu zdrowiu.) Elle use de patience. (Nadużywa cierpliwości.)

c) Niektóre czasowniki nieprzechodnie stają się przechodnie i na odwrót; ich znaczenie z reguły
ulega wówczas zmianie:
Tout passe. (Wszystko przemija.) Je passe la frontière. (Przekraczam granicę.)
Je ferme la porte. La porte ferme mal.
Il vit dans l’angoisse. Il vit des jours d’angoisse.
d) Niektóre czasowniki nieprzechodnie, stawszy się przechodnimi, dopuszczają jako dopełnienie
rzeczownik należący do tej samej rodziny wyrazów lub mający podobne znaczenie:
Vivre sa vie. (Żyć swoim życiem.) Dormez votre sommeil. (J.B. Bossuet)

3. Czasowniki zwrotne Les verbes pronominaux

287 Czasowniki zwrotne to czasowniki występujące z zaimkami osobowymi me, te, se,
nous, vous, nazywającymi tę samą osobę lub przedmiot bądź te same osoby lub
przedmioty, co podmiot:
Je me cache, tu t’habilles, elle se tait. (Chowam się, ubierasz się, ona milczy.)
Czasowniki zwrotne mogą mieć różne znaczenia w zdaniu:

Znaczenie zwrotne:
Il s’aperçoit dans la glace. (Widzi się w lustrze.)
Znaczenie wzajemności:
Les deux amis s’aperçoivent. (Dwaj przyjaciele widzą się nawzajem.)
Niektóre czasowniki występują z zaimkiem niemającym funkcji gramatycznej:
Mon frère s’aperçoit de son erreur. (Mój brat zorientował się, że popełnił błąd.)
Znaczenie strony biernej:
Le clocher s’aperçoit de loin. (Dzwonnica jest widoczna z daleka.)

148