Page 275 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

F. Zdania podrzędne okolicznikowe

UWAGA
Jeżeli zdarzenie ze zdania podrzędnego odnosi sie do przyszłości, jest ono wyrażone w présent
(odpowiadającym znaczeniowo czasowi futur simple) lub w passé composé (odpowiadającemu
znaczeniowo czasowi futur antérieur) [Porównaj też z uwagą 4 poniżej]:
S’il pleut demain, je ne sortirai pas. (Jeśli jutro będzie padać, nie wyjdę z domu.)
Si demain le mal a empiré, vous me rappellerez.

– Potencjalne (potentiel)

Gdy zdanie okolicznikowe warunku wyraża zdarzenie postrzegane jako możliwe, jego
orzeczenie występuje, zależnie od konkretnej sytuacji wypowiedzi, bądź to w trybie
indicatif (présent, passé composé, imparfait), bądź w trybie impératif, natomiast orze-
czenie zdania nadrzędnego występuje w trybie indicatif (présent, futur) lub w trybie
conditionnel:
Si votre père est là, s’il a terminé sa besogne, appelez-le, il m’attend, il me recevra.
Si je gagne à la loterie, je partagerai avec vous.
Si je gagnais à la loterie, je partagerais avec vous.
(Gdybym wygrał w totka, podzieliłbym się z wami.)
Et s’il revenait un jour
Que faut-il lui dire ? (M. Maeterlinck)

N.B.
Przypuszczenia bezwarunkowe i potencjalne często są trudne do odróżnienia, w zdaniu może
bowiem dominować jedno lub drugie, w zależności od zamysłu osoby formułującej wypowiedź.

– Nierealne (irréel)
Gdy zdanie okolicznikowe warunku, oprócz przypuszczenia, wyraża zdarzenie nierealne:
Jeżeli zdanie podrzędne odnosi się do teraźniejszości, jego orzeczenie występuje
w imparfait, zaś orzeczenie zdania nadrzędnego w conditionnel présent:
Si ces pierres parlaient, elles pourraient nous instruire.
(Gdyby te kamienie mogły mówić, mogłyby nas wiele nauczyć.)

Jeżeli zdanie podrzędne odnosi się do przeszłości, jego orzeczenie występuje w plus‑
que‑parfait, natomiast orzeczenie zdania nadrzędnego w conditionnel passé:
Si Napoléon avait gagné la bataille de Waterloo, l’Europe aurait formé sans doute une
nouvelle coalition contre lui. (Gdyby Napoleon wygrał bitwę pod Waterloo, Europa
z pewnością znowu sprzymierzyłaby się przeciw niemu.)

UWAGI
1. Po spójniku podrzędności si, wprowadzającym zdarzenie nierealne dotyczące przeszłości,
język literacki dopuszcza możliwość zastosowania drugiej formy conditionnel passé, identy-
cznej z formą subjonctif plus‑que‑parfait, zarówno w zdaniu podrzędnym, jak i nadrzędnym
lub jedynie w jednym z nich:
Si elle eût réfléchi, elle eût hésité.
Si elle avait réfléchi, elle eût hésité.
Si elle eût réfléchi, elle aurait hésité.

275