Page 47 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

A. Podstawowe pojęcia

UWAGA
Zaimki osobowe w funkcji dopełnienia dalszego występujące przed czasownikiem, tj. me, te,
se, po czasowniku w trybie rozkazującym, tj. moi, toi, oraz przed czasownikiem lub po nim,
tj. nous, vous, lui, leur, wprowadzane są bez przyimka; to samo dotyczy zaimka względnego dont
1
w funkcji dopełnienia dalszego :
On me nuit : obéis-moi; on lui obéit; obéissez-lui.
(dla porównania: on nuit à ton père itd.)

52 Aby rozpoznać dopełnienie dalsze, należy, w zależności od sensu zdania, zadać jedno
z pytań: à qui ? à quoi ? de qui ? de quoi ? pour qui ? pour quoi ? contre qui ? contre quoi ?
(komu? czemu? o kim? o czym? dla kogo? dla czego? przeciw komu? przeciw czemu?):
Le tabac nuit à la santé; le tabac nuit à quoi ? à la santé.
Elle hérite d’une maison; elle hérite de quoi ? d’une maison.

53 Charakterystyka dopełnienia dalszego
Dopełnienie dalsze może być:
o
1 rzeczownikiem:
Pardonnons à nos ennemis. (Wybaczmy naszym wrogom.)
o
2 zaimkiem:
2
Je lui obéirai. (Będę jej posłuszny. )
Elle doute de tout.
o
3 wyrazem pełniącym funkcję rzeczownika:
J’accorderai mon aide aux démunis. (Pomogę potrzebującym.)
o
4 bezokolicznikiem:
3
On l’encourage à se battre. (Zachęca się go do walki. )
o
5 zdaniem podrzędnym:
Je doute que vous réussissiez. (Wątpię, żeby wam się udało.)
54 Dopełnienie bliższe lub dalsze może łączyć się w zdaniu z kilkoma czasowni-
kami jednocześnie, pod warunkiem, że każdy z nich może tworzyć związek z tym
dopełnieniem:
Cet appareil détecte et signale tous les faux contacts. (Ten aparat wychwytuje
i sygnalizuje wszystkie nieudane połączenia.)

Jeśli jednak czasowniki mają odmienną rekcję (tzn. łączą się z innymi przyimkami,
np. parler de, compter sur), dopełnienie łączy się z pierwszym z nich, tworząc odpowiednią
dla danego czasownika konstrukcję. Następnie należy powtórzyć dopełnienie w postaci
zaimka towarzyszącego pozostałym czasownikom – zgodnie z wymogami ich rekcji:
Il apprécie mes amis et leur fait confiance. (Ceni moich przyjaciół i ufa im.)
Następująca konstrukcja jest więc błędna: Il apprécie et fait confiance à mes amis.

1. Można, co prawda, odwołując się do etymologii, zauważyć pozostałości przyimka de w zaimku względ-
nym dont, który pochodzi od występującej w łacinie potocznej konstrukcji de unde, będącej akcentowaną
formą unde, skąd (d’où).
2. W zdaniach, w których w języku francuskim nie występuje rozróżnienie ze względu na rodzaj,
w tłumaczeniu na język polski mogą się pojawiać zarówno formy męskie, jak i żeńskie. (przyp. tłum.)
3. W języku polskim zamiast bezokolicznika częściej używa się rzeczownika. (przyp. tłum.)

47