Page 96 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

3 Części

mowy

W wypadku przymiotników lapon, letton, nippon w użyciu są dwie formy: une famille
lapone lub laponne; la langue lettone lub lettonne; la flotte nippone lub nipponne,
chociaż podwajanie spółgłoski n wydaje się rzadsze.
Przymiotniki zakończone na -in (-ain, -ein), -un, -an (z wyjątkiem paysan, valaisan
i veveysan) nie podwajają n przed końcówką -e, jednak w rodzaju żeńskim następuje
utrata nosowego brzmienia końcowej sylaby:
Voisin, voisine [vwazɛ̃], [vwazin].
Hautain, hautaine [otɛ̃], [otɛn].
Plein, pleine. Commun, commune.
Persan, persane [pɛrsã], [pɛrsan].
Ale: paysan, paysanne; valaisan, valaisanne; veveysan, veveysanne.

Bénin, malin mają w rodzaju żeńskim formę bénigne [beniɲ], maligne [maliɲ]
(łac. benigna, maligna).

159 Przymiotniki zakończone na -t
Przymiotniki zakończone na -et podwajają spółgłoskę t przed końcówką -e:
Muet, muette.
Wyjątek stanowi dziewięć następujących przymiotników: complet, incomplet, concret, désuet,
discret, indiscret, inquiet, replet, secret. Nie podwajają one w rodzaju żeńskim spółgłoski t, zyskują
natomiast akcent grave nad samogłoską e poprzedzającą t (łac. completa itd.):
Complet, complète. Concret, concrète.
Przymiotniki zakończone na -at, -ot, z wyjątkiem przymiotników boulot, maigriot, pâlot, sot,
vieillot, nie podwajają w rodzaju żeńskim spółgłoski t:
Délicat, délicate. Idiot, idiote.
Ale: boulotte, maigriotte, pâlotte, sotte, vieillotte.

Favori ma w rodzaju żeńskim formę favorite.
160 Większość przymiotników zakończonych na -s (poprzedzone samogłoską) lub na -x
w rodzaju żeńskim przyjmuje końcówkę -se (wymawianą jako [z])
Gris, grise [gri], [griz]. Mauvais, mauvaise.
Heureux, heureuse. Jaloux, jalouse.
Przymiotniki bas, gras, las, épais, gros, métis, faux (niegdyś faus), roux (niegdyś rous) przyjmują
natomiast w rodzaju żeńskim końcówkę -sse:
Basse, grasse, lasse, épaisse, grosse, métisse, fausse, rousse.

UWAGA
Rodzaj żeński od andalou (niegdyś andalous) to andalouse,
od doux – douce,
od tiers – tierce,
od frais – fraîche.
Wyjątki: Przymiotnik rodzaju męskiego exprès, w znaczeniu: „który jasno i wyraźnie wyraża
czyjąś wolę”, w rodzaju żeńskim przybiera formę expresse (bez akcentu nad samogłoską e).
Zatem w wyrażeniu: une lettre exprès (przesyłka ekspresowa) forma tego przymiotnika nie
ulega zmianie.

96