Page 98 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

3 Części

mowy

b) Przymiotniki zakończone na -teur, od których nie można utworzyć imiesłowu
czasu teraźniejszego przez zamianę -eur na -ant, w rodzaju żeńskim mają końcówkę
1
-trice :
Consolateur, consolatrice. Protecteur, protectrice.

UWAGA
Rodzaj żeński jedenastu przymiotników w stopniu wyższym, zakończonych na -eur (niektóre
z nich były używane jako formy stopnia wyższego w łacinie, a dziś w języku francuskim
funkcjonują jako zwykłe przymiotniki): antérieur, postérieur; citérieur, ultérieur; extérieur, intérieur;
majeur, mineur; supérieur, inférieur; meilleur tworzy się przez dodanie końcówki -e.

c) Wyjątki

167 Przymiotnik coi (cichy) ma w rodzaju żeńskim formę coite.
Rodzaj żeński przymiotnika hébreu (hebrajski) to, jeśli mowa o osobach, juive lub israé‑
lite: le peuple hébreu, une famille juive, une personne de confession israélite; natomiast
gdy mowa o przedmiotach, używa się przymiotnika hébraïque i w tym wypadku forma
żeńska występuje częściej niż męska: un texte hébreu, la langue hébraïque.
Przymiotniki angora, capot, chic (język potoczny), kaki, pop, rock, rococo, snob nie
zmieniają formy w rodzaju żeńskim:
Une chèvre angora. (Akademia Francuska) Elle est demeurée capot. (tamże)
Une toilette chic. (jw.) De la musique pop. Une chanteuse rock.
Une sculpture rococo. Une vareuse kaki. Elle est un peu snob.
Tylko w rodzaju żeńskim występują przymiotniki: (bouche) bée (gdy mówimy o kimś
osłupiałym ze zdziwienia), (ignorance) crasse (kompletna ciemnota), (rose) trémière
(malwa).
Wyłącznie rodzaj męski mają przymiotniki: (nez) aquilin (orli nos), benêt (głupkowaty),
(pied) bot (szpotawa stopa), (vent) coulis (świszczący wiatr), fat (pyszałkowaty), (feu)
grégeois (zimny ogień), (yeux) pers (oczy perskiego kota), preux (śmiały), (hareng) saur
(wędzony śledź), (papier) vélin (welinowy papier).

Niemający rodzaju żeńskiego przymiotnik châtain (kasztanowy) od dawna przyjmuje
jednak końcówkę -e przed rzeczownikami rodzaju żeńskiego:
Chevelure châtaine. (Colette)
Przymiotnik sterling jest nieodmienny i dziś występuje jedynie z rzeczownikiem livre
(funt – angielska jednostka monetarna): cinquante livres sterling.

1. Końcówka żeńska tych przymiotników, pochodzących z łaciny pisanej i słowotwórstwa uczonego,
pochodzi od łacińskiej końcówki rodzaju żeńskiego ‑trix lub ją naśladuje, np. przymiotnik consolatrice
pochodzi od łacińskiej formy consolatrix.

98