Page 37 - Safarova N., Safarov B. elektron darslik

konsentratsiyasi va pH ini о‘zgartirmasligi, о‘zidan о‘simliklar uchun zararli

moddalar ajratmasligi, granulalarining kattaligi 3-10 mm dan oshmasligi shart.

Eng yaxshi substrat sifatida shag‘al (2-20 mm), granit va boshqa magmatik

jinslar graviysi (3-15 mm), vulqon tufi va torf shlaklarini kо‘rsatish mumkin

(…rangli rasm).

Har qanday qattiq substrat о‘zining kimyoviy va mineralogik tarkibi bilan

oziq aralashmasining tarkibiga u yoki bu darajada ta’sir kо‘rsatadi. Ayni ta’sir

doirasini aniqlash uchun Petri kosachalariga maydalangan substrat solinadi va

ularda ekinlarning urug‘i undiriladi.

Substratning yaroqliligi aniqlangandan keyin ular yaxshilab saralanadi va 20-

30 sm qalinlikda lotok yoki boshqa moslamalarga ma’lum nishablikda yoyib

chiqiladi.

Oziq aralashma tarkibidagi fosforning shimilishini oldini olish uchun substrat

о‘simliklarni о‘tqazishdan oldin bir kecha-kunduz davomida superfosfatning 1-2%

li eritmasiga bо‘ktiriladi va keyin yaxshilab chayib tashlanadi.

Oziq aralashmalar tarkibida 150-200 mg/l dan ortiq Cl tutmagan vodoprovod

suvida tayyorlanadi. Kalsiy(SaO)ning ma’qul miqdori 150-300 mg/l ni tashkil

etadi. Oziq aralashmaning yalpi konsentratsiyasi 0,2% (2,0 g/l) dan oshib

ketmasligi va uning pH i о‘simliklar uchun ma’qul chegarada (5,0-6,0) bо‘lishi
talab etiladi. Mо‘tadil yoki kuchsiz ishqoriy eritmalar nitrat yoki fosfat kislotalar

yordamida nordonlashtiriladi. Oziq aralashmalar konsentratsiyasi о‘simliklar amal
davrining boshida me’yordagidan ancha past qilib olinadi, elementlarga talab

kuchaygan davrda esa sezilarli darajada oshiriladi. Aralashmalar tarkibidagi
elementlarning nisbati hamma vaqt о‘simliklar talabini tо‘la qondirishi lozim.

Gidroponikada qо‘llash uchun tadqiqotchilar tomonidan turli-tuman retseptlar

tavsiya etilgan. Masalan, Geler retsepti bо‘yicha 1000 l vodoprovod suvida 1000 g

kaliyli selitra, 750 g superfosfat, 500 g magniy sulfat, 15 g temir limonit, 2 g

marganets sulfat, 1 g dan mis va rux sulfat tuzlari, 2 g bura eritilishi lozim. Ayni

retsept bо‘yicha tayyorlanadigan oziq aralashma qish paytida 150 mg/l N, 150 mg/l

37