Page 84 - Safarova N., Safarov B. elektron darslik

 yakka tartibdagi dala tajribalari;

 yalpi yoki geografik dala tajribalari.

Agar turli tizimdagi dala tajribalari alohida olingan maskanlarda, bir-biriga

bog‘liq bо‘lmagan holda, amalga oshirilsa, yakka tartibdagi dala tajribalari deb

yuritiladi.

11-jadval
Uch omilli (2x2x2=8) dala tajribasining tizimi
№ 1-nav № 2-nav
1 Oddiy haydash - о‘g‘itsiz 5 Oddiy haydash - о‘g‘itsiz
2 Chuqur haydash - о‘g‘itsiz 6 Chuqur haydash - о‘g‘itsiz
3 Oddiy haydash - о‘g‘itli 7 Oddiy haydash - о‘g‘itli

4 Chuqur haydash - о‘g‘itli 8 Chuqur haydash - о‘g‘itli

Ma’lum bir mazmundagi dala tajribalari avvaldan muvofiqlashtirilgan tizim

va uslublarda, turli tuproq va iqlim sharoitlarida amalga oshirilasa, yalpi yoki

geografik dala tajribalari deb nomlanadi.

Davomiyligiga kо‘ra dala tajribalarini kо‘yidagicha guruhlash mumkin;

 qisqa muddatli dala tajribalari;

 kо‘p yillik dala tajribalari;

 surunkali dala tajribalari.

Uch yildan о‘n yilgacha davom etadigan tajribalariga odatda qisqa muddatli

dala tajribalari deyiladi. Qisqa muddatli dala tajribasi 3-4 yil davomida ma’lum bir

tizimda yangi-yangi maydonlarda о‘tkazilsa, nostatsionar, 4-10 yil mobaynida

bitta joyning о‘zida о‘tkazilsa muqim (statsionar) dala tajribalari deb (shartli

ravishda) nomlanadi.

Bir omil va kо‘p omilli dala tajribalari 10-50 yil davom etsa, kо‘p yillik, 50

yildan uzoq davom etsa, surunkali dala tajribalari deb yuritiladi.

Eng qadimiy surunkali dala tajribasi 1843 yilda Angliyaning Rotamsted

tajriba stansiyasida yо‘lga qо‘yilgan. Bu tajribada ekiladigan bug‘doy, arpa va

kо‘p yillik о‘tlar monokulturasiga о‘g‘it me’yorlarining ta’siri о‘rganiladi.

84