Page 111 - Raimbayeva G., Mirhayarova G. O'zbekiston tuproqlari va ularning evolyutsiyasi. elektron darslik

Tuproqlarning taksonomik birliklariga: tuproq tipi, tuproq tipchasi, tuproq
avlodi, tuproq turi, tuproq xili, tuproq razryadiga ajratilgan.
1.Avtomorf tuproqlarga-sizot suvlari 5 metrdan chuqurda joylashgan tuproqlar

kiradi.
2.Yarim gidromorf tuproqlarga-sizot suvlari 2-5 metr chuqurlikda joylashgan
tuproqlar kiradi.
3.Gidromorf tuproqlarga-sizot suvlari 0,5-3metr chuqurlikda joylashgan
tuproqlar kiradi.
4.Sho‘rxoklarga-sizot suvlari 0,5 metrdan, 5-20 metr chuqurlikda joylashgan,
suvining tarkibi turli tuzlar bilan minerallashgan tuproqlar kiradi.

5.Sug‘oriladigan tuproqlarga-yangidan va qadimdan sug‘oriladigan tuproqlar
kiradi.

1-4 rasmlar. Qishloq xo‘jaligida sug‘orilib,foydalaniladigan yerlar.

2. TUPROQLARNING MORFOLOGIK BELGILARI

Tuproqlarning morfologik belgilarini o‘rganish uchun dala-kameral ishlar
olib boriladi. Dala-kameral ishlar 3ta bosqichda o‘tkaziladi. Dala-kameral
ishlarning yakuni bo‘yicha hisobot yoziladi va tuproq xaritasi tuziladi.
Tuproqni o‘rganishda dala-kameral ishlar.Tuproqni dalada tekshirish
ishi, asosan, tekshirilmoqchi bo‘lgan joyning tabiiy sharoiti va tuprog‘i
haqidagi adabiyotlardan ma’lumotlarni to‘la o‘rganib chiqishdan iborat.Shu

joyning topografik asosi, plani va tuproqlarning sxematik ro‘yxati o‘rganib
chiqiladi. Tuproqni dalada tekshirish uchun quyidagi asboblarni tayyorlash
kerak: topografik asos, dala kundalik daftari, tuproq ayirmasi, chuqurni yozish
uchun maxsus daftar, rangli va oddiy (qora) qalam, o‘chirg‘ich, namuna olish
uchun qop yoki qog‘oz, kanop yoki yo‘g‘on ip, ruletka yoki po‘lat metr, o‘tkir
belkurak, o‘tkir qalin pichoq, charm yoki brezent sumka, ryukzak yoki qop,

kompas, bloknot, monolit (100*20*8) va oddiy yashik, burama va oddiy mix,
otvyorka, bolg‘acha, dala soyaboni, reaktivli yashik (HСl, BaCl2, AgNO3 larning
10% li eritmasi, fenolftalein),probirka, voronka, filtr va distillangan

111