Page 128 - Raimbayeva G., Mirhayarova G. O'zbekiston tuproqlari va ularning evolyutsiyasi. elektron darslik

engil qumoqlardan, ayrim hollarda esa qumloqlardan iborat. Bo‘z-o‘tloqi
tuproqlar viloyatning sug‘oriladigan dehqonchiligining asosiy qismini tashkil
etadi. Mexanik tarkibiga ko‘ra, asosan, tuproqlar engil va o‘rta qumoqli

hisoblanadi. Bu tuproqlar bo‘z tuproqlardan o‘tloqi tuproqlarga o‘tuvchi
tuproqlar hisoblanadi.
Sug‘oriladigan o‘tloqilarda sizot suvlarining satxi 1-2,5 metr chuqurlikda
bo‘lib, yarim gidromorf sharoitda shakllangan. Tuproqlar mexanik tarkibiga
ko‘ra, engil, o‘rta va og‘ir qumoqlardan iborat. O‘rta va og‘ir qumoqli o‘tloqi
tuproqlar asosiy holatlarda qadimdan sug‘oriladigan hududlarda tarqalgan.
Sug‘oriladigan o‘tloqi tuproqlarda gumus miqdor keng miqdorlarda, ya’ni 0,3

dan 1,3 gacha o‘zgarib turadi. Tuproqlar sho‘rlanganligiga ko‘ra,
sho‘rlanmagan tuproqlardan tortib kuchsiz va kuchli sho‘rlangan
tuproqlargacha uchraydi.
Sug‘oriladigan botqoq-o‘tloqi va o‘tloqi-botqoq tuproqlar viloyatda o‘tloqi
tuproqlar qatoriga kiradi. Bu tuproqlar tekisliklarning pastqamliklarida

tarqalgan. Sug‘oriladigan botqoq-o‘tloqi tuproqlarda gumus miqdori 0,9-1,3%,
o‘tloqi-botqoq tuproqlarda esa 0,8-1,4% ni tashkil etadi. Mexanik tarkibiga
ko‘ra, ushbu tuproqlar engil qumoqlardan iboratdir.

Sirdaryo viloyati tuproq qoplami xaritasi (masshtabi 1:350000).

JIZZAX VILOYATI TUPROQLARINING TAVSIFI.
Lalmi jigarrang tuproqlar: tog‘ oldi va o‘rta baland tog‘larning eng tekis

maydonlarida uchraydi. Mexanik tarkibiga ko‘ra og‘ir va o‘rta qumoqli, ba’zi
joylarda toshli. Gumus miqdori 2,8-3,2%, eroziyaga uchragan joylarda 1%,
umumiy azot 0,12-0,25% ni tashkil etadi. Bu tuproqlar o‘rtacha va kuchsiz
darajada sho‘rlangan.
Jizzax viloyatining Zomin tog‘idagi sug‘oriladigan to‘q tusli bo‘z
tuproqlar: tog‘oldi balandliklarida katta bo‘lmagan, nisbatan tinch rel’ef bilan
tavsiflanadigan maydonlarni egallaydi. Mexanik tarkibiga ko‘ra og‘ir, qirrali

chag‘ir toshlar bilan to‘shalgan. Gumus miqdori haydalma qatlamlarda 1,4-

128