Page 34 - TUPROQSHUNOSLIK 2024 (2)

 Tuproq kesimining oʻrta qismida zichlashgan gilli va yorilgan qatlam
mavjud.
 Jigarrang karbonatli tuproqlardan farqliroq gumus va karbonatli qatlam 75-
105 sm qatlamda boʻlib karbonatli jigarrang tuproqlarga qaraganda 30 sm chuqurda

joylashgan.
Shunday qilib, togʻli tipik jigarrang tuproqlar karbonatli tipchasiga nisbatan,

gumusning koʻpligi, rN reaksiyasining neytralligi, mayda zarrachalarning koʻpligi,
boshqa tuproqlarga nisbatan mikroorganizmlar faolligi va boshqa xususiyatlari bilan
ajralib turadi.
Togʻ jigarrang genetik qatlamlarini quyidagi koʻrinishda ifodalash mumkin:

A ch – chimli qatlam 0-8 sm.
A 1- gumusli qatlam, qoʻngʻir jigarrang, donsimon donador, gumusli qatlam
qalingi 15-20 sm

3-jadval
Togʻ jigarrang tipik tuproqlari morfologik belgilariga eroziya
jarayonlarining ta’siri
Relefdagi Qiyalik Gumusli Yangi Haydalma Haydalma
joylashuvi qatlam yaralmalarni qatlam qatlam
qalinligi, sm boshlanish mexanik rangi
chegarasi, sm tarkibi
mogʻor- kon-
A +B1 +B2 simon kresiya
0
K-18. Qiyalikning 2-3 78-99 - Oʻrta Qoʻngʻir
yuqori qismi, suv qumoq jigarrang
ayirgʻich
0
K-19. Qiyalikning oʻrta 5-7 46-75 - Oʻrta Qoʻngʻir
qismi, oʻrtacha qumoq jigarrang
eroziyalangan, shimoliy
qiyalik
0
K-20 Qiyalikning oʻrta 7-9 75 - Oʻrta Och
qismi oʻrtacha qumoqli jigarrang
eroziyalangan, janubiy
qiyalik,
0
K-21. Qiyalikning pastki 0,5 105 - Oʻrta Toʻq
qismi, yuvilib toʻplangan qumoq jigarrang

6- AMALIY MASHGʻULOT
TUPROQLARNING GEOGRAFIK TARQALISHI QONUNIYATLARINI
OʻRGANISH

Tuproqlarni geografik rayonlashtirish prinsiplari V.V. Dokuchayevning
tuproqlarning yer yuzasida zonal tarqalish ta’limotiga asoslangan. Tabiiy tuproq

qatlamining gorizontal (kenglik) va vertikal (balandlik boʻylab) yoʻnalishda asta-
34