Page 130 - QODIROVA D. ТУПРОҚ ФИЗИКАСИ elektron darslik
P. 130

Dala  nam  sig‘imi  (DNS),            >30        Baland       -    gidromorfli      tuproqning
            tuproq             massasiga                     granulometrik  tarkibiga  ko‘ra  og‘ir,  o‘ta
            nisbatan, % hisobida                             sho‘rlangan,  och  rangli  bo‘z  tuproq  va
                                                             taqir  tuproq  hamda  sizot  suviga  yaqin
                                                             joylashgan tuproq qatlamlariga xos.
                                                25-30        Yuqori  -  tuproqning  ustki  g‘ovak  va
                                                             gidromorfli qismiga, og‘ir va serloy taqir
                                                             tuproqlarga  hamda  o‘rtacha  sho‘rlangan
                                                             soz tuproqlarga xos.
                                                20-25        Yaxshi  -  sho‘rlanmagan  sug‘oriladigan
                                                             soz  tuproqlarning  ko‘pchilik  qismiga,

                                                             granulometrik  tarkibi  o‘rtacha  va  og‘ir
                                                             loyli cho‘l zonasi tuproqlariga xos.
                                                15-20        Qoniqarli  -  og‘ir  loyli  soz  tuproqli
                                                             erlarning qattiq  zichlashgan hamda  cho‘l
                                                             zonasidagi  tuproqlarga  xos.  Qumoq
                                                             tuproqlar  uchun  esa  uni  yuksak  darajali
                                                             deb, baholash mumkin.
                                                  <15        Qumoqlardan  boshqa  tuproqlar  uchun
                                                             qoniqarsizdir.
            Ishlov     berish     paytida        >100        Keragidan         ortiqcha       -     ortiqcha
            chopiq           qilinadigan                     namlangan va sizot suvi yaqin joylashgan
            o‘simliklar            uchun                     sharoitda  chopiq  qilinadigan  ekinlar
            tuproqning nisbiy namligi                        (g‘o‘za  makkajo‘xori  va  boshqalar)ning
            DNS  ga  nisbatan  %                             ildiz  qismi  joylashgan  qatlamlarga  xos.
            hisobida                                         SHuningdek,  botqoq-o‘tloqi  va  suvga
                                                             chidamli zichlashgan qatlamli tuproqlarda
                                                             ham uchrab turadi.
                                                65-100       Chopiq  qilinadigan  o‘simliklar  uchun
                                                             yaxshi
                                                50-65        Ko‘pgina ekinlar uchun qoniqarli
                                                  <50        Qoniqarsiz yoki etarli emas.
            Asosiy  va  qator  oralariga          >80        Yuqori  -  erlarga  sifatli  ishlov  berish
            ishlov     berish     vaqtida                    uchun tayyor emas, qumoq va qumoq va
            tuproqning             nisbiy                    qumloq  tuproqlarda  esa  90%  dan  yuqori
            namligi,        DNS        ga                    bunday  sharoitda  tuproq  mashina  va
            nisbatan,% hisobida                              mexanizmlarning  ishchi  organlari  hamda
                                                             g‘ildiraklariga yopishib qoladi.
                                                60-80        Optimal        -     agronomik        qimmatli
                                                             agregatlarning  (60-70%)  yuqori  natijasi
                                                             bilan  erlarga  sifatli  ishlov  berish  uchun
                                                             eng yaxshi sharoit.
                                                50-60        Boshqa  ko‘pgina  tuproqlarga  ishlov
                                                             berish  uchun  qoniqarli.  Lekin  erni

                                                            125
   125   126   127   128   129   130   131   132   133   134   135