Page 132 - Урманова М. Илмий изланиш укув қулланма

ammoniy sulfat, mochevina, ammiakli selitra. Chigitni ekish bilan birga

tuproqqa solinadigan ammoniy sulfat va mochevina yaxshi samara (3,9-
7,0 s/ga qo‘shimcha hosil) beradi.

Avtomorf tuproqlarda g‘o‘zani oziqlantirish uchun qo‘llaniladigan

ammiakli selitra va mochevina paxta hosildorligiga bir hil ta’sir
ko‘rsatadi. Sur tusli qo‘ng‘ir tuproqlarda mochevina ammiakli selitraga

nisbatan sug‘orib dehqonchilik qilinadigan maydonlar tuprog‘ining

nitrifikatsiyalash qobiliyati yuqori bo‘lganligi sababli ularda azotning
jadal migratsiyasi sodir bo‘ladi. Sug‘orish jarayonida nitratlar suv bilan

birga tuproqning quyiq atlamlariga yuvilib tushadi, sug‘orishlar orasida

o‘tadigan davr ichida esa yuqoriga ko‘tariladi, bu o‘simliklarni azot
bilan meyorida oziqlanishini cheklab qo‘yadi.

Bunday sharoitda nitratlarning yuvilib ketishi va denitrifikatsiyaga

uchrashi natijasida azotli o‘g‘itlarning anchagina qismi isrof bo‘ladi.
Azotli o‘g‘itlar isrofgarchiligini kamaytirish va ularning samaradorligini

oshirish uchun o‘g‘itlash muddati va usulini to‘g‘ri belgilash, sug‘orish

tartibiga qat’iy amal qilish, shuningdek, ammiakli azotli o‘g‘itlar va
mochevina tuproqa solinganda, azotning nitrifikatsiyalanishini ma’lum

darajada cheklaydigan tadbirlarni qo‘llash hamda nitrifikatsiya
ingibitorlaridan foydalanish muhim ahamiyat kasb etadi.

G‘o‘zaga beriladigan azotli o‘g‘itlar meyori quyidagi formula

asosida hisoblab topiladi:

Bu erda:
A – azotning biologic me’yori, kg/ga;

V – paxta hosildorligi, s/ga;

v – tuproqning tabiiy unumdorligi hisobiga olinadigan hosil, s/ga;
5 - 1 sentner paxtaning shakllanishi uchun sarflanadigan azot

miqdori, kg;

40 - o‘g‘it tarkibidagi azotdan o‘simliklarning foydalanish
koeffitsienti, %;

100 - o‘zgarmas son.

132