Page 164 - SHPIRTI-Iben Kajjim ElXhevzijj

AJO SHPIRTI APO DIÇKA TJETËR? PASTAJ, SHPIRTI NXITËS PËR TË
KEQËN (El-Emmare), SHPIRTI SHUMË QORTUES (El-Levvame) DHE
SHPIRTI I BINDUR PLOTËSISHT (El-Mutmeinne) A JANË NJË SHPIRT
QË I POSEDON KËTO CILËSI APO ATA JANË TRE SHPIRTRA?
Përgjigjeja është se këto janë çështje për të cilat folën grupet e tjera dhe ndryshuan
thëniet e tyre për to, u shpeshtua gabimi i tyre në to dhe i udhëzoi All-llahu pasuesit
e pejgamberëve, Ehlus-Sunnetin, në të vërtetën e asaj që u përçanë me urdhërin e tij,
kurse All-llahu e udhëzon në rrugën e drejtë atë që dëshiron dhe ne po përmendim
thëniet e njerëzve, të mirat e të metat e tyre në ato thënie, si dhe po përmendim të
saktën duke iu falënderuar All-llahut dhe me ndihmën e Tij.
Ebul-Hasen El-Eshariu në thëniet e tij tha: “Nuk u pajtuan dijetarët rreth shpirtit
(Err-Rruh), vetës (Nefsi) dhe jetës (El-Haja), se a është shpirti vetë jeta apo diçka
tjetër dhe se a është shpirti trup apo jo?” En-Nidhami tha: Shpirti është trup dhe ai
është Nefsi, ai supozoi se shpirti është i gjallë me vetën e tij dhe refuzoi që jeta e
fuqia të jenë tjetër nga i gjalli dhe i forti. Disa të tjerë thanë: Shpirti është dukuri
(ared) 262 .
Disa të tjerë, prej tyre Xha’fer Ibn Harbi, thanë: Nuk e dimë se shpirti a është
substancë (xhevher; që ekziston vetvetiu) apo dukuri (ared: që nuk mund të ekzistojë
vetevetiu). Tha: E argumentuan këtë me thënien e Tij: “Të pyesin ty për shpirtin;
Thuaj: “Shpirti është çështje që i përket vetëm Zotit tim, e juve ju është dhënë fort
pak dije” dhe Ai këtu nuk na tregoi se a është ai substancë apo dukuri. Tha: Mendoi
se Xha’feri e vërtetoi se jeta nuk është shpirti dhe se jeta është dukuri.
El-Xhubaiu mendonte se shpirti është trup dhe se ai nuk është jeta kurse jeta është
një dukuri e tij dhe këtë e sqaronte me thënien e gjuhtarëve: (Harexhet ruhul-insan)
Doli shpirti i njeriut, ai mendoi se shpirti nuk pranon dukuritë.
Disa të tjerë thanë: Shpirti nuk është asgjë tjetër përveçse baraspeshë e katër
elementeve natyrore dhe nuk bënë kthim nga thënia e tyre baraspeshë përveçse te Ai
që i baraspeshoi, si dhe ata nuk i vërtetuan kësaj bote asgjë tjetër përveç atyre katër
elementeve natyrore, të cilat janë: El-Hararetu (nxehtësia), el-burudetu (ftohtësia),
err-rrutube (lagështia) dhe el-jebusetu (thatësia).
Disa të tjerë thanë: Shpirti ka një kuptim të pestë jashta atyre katër elementeve sepse
në këtë botë nuk ekzistojnë veçse ato katër elemente, kurse për veprimet e shpirtit u
dhanë mendime të ndryshme, disa vërtetuan atë në mënyrë natyrore ndërsa disa në
mënyrë të zgjedhur.
Disa të tjerë thanë: Shpirti është gjaku i pastërt i filtruar nga turbullirat dhe
qelbësirat, kështu thanë edhe për fuqinë.
Disa të tjerë thanë: Jeta është nxehtësia instiktive. Të gjithë ata të cilëve u
përmendëm thëniet e tyre për shpirtin janë të zotët e elementeve natyrore të cilët
vërtetojnë se jeta është shpirti.
El-Esammi nuk i vërtetonte jetës e as shpirtit asgjë tjetër përveçse trupin dhe
thoshte: Nuk mund të logjikoj përveçse trupin e gjatë e të gjërë të cilin e shohë dhe e
dëshmojë. Poashtu thoshte: Shpirti është vetë ky trupi e asgjë tjetër, por është
përmendur ashtu në aspekt të sqarimit e vërtetimit të realitetit të diçkaje, e jo se ai
është diç tjetër nga trupi.
Është përmendur nga Aristoteli (filozofi i njohur grek) se: Shpirti është një kuptim i
ngritur mbi të udhëhequrit, mbi rritjen (lindjen) dhe mbi zhdukjen, ai nuk udhëhiqet,
ai është substancë e thjeshtë i shpërndarë në tërë botën e gjallesave nga aspekti i
veprave dhe rregullimit, si dhe nuk i lejohet atij cilësi e pakët apo e shumtë.

262 Mekalat El-Eshari (thëniet e Eshariut). Thënia e tij ared, d.m.th. dicka që nuk mund të ekzistojë
vetvetiu si: Pesha, aroma dhe gjatësia.