Page 13 - IDM
P. 13
20-րդ դարը նոր գաղափարների և շարժումների ժամանակ էր. տվյալ ժամանակաշրջանի
մեքենաների պես մշտապես շարժվող և զարգացող անհատի ժամանակ։
«Ի՞նչ է ապագայապաշտությունը» գրքում նա գրում է. «Եվ զարմանալի է` մենք էլ ունենք
գրականություն և գեղարվեստ իբր թե, բայց նա միշտ հնավանդների և փոշակալածների կողմից
պահպանվել է արտաքին «վնասակար» ազդեցություններից»: Խոշոր դեր է կատարել այդ
դեպքում մեր տգետ և տիրացուական մամուլը, որ միշտ ընդդիմադիր ուժ է եղել նոր
հոսանքների դեմ ամեն մի ծիլ, բողբոջ, նորագույն գրական հոսանքի կամ ազդեցության
սաղմում իսկ խեղդել է՝ իր կրծքին սեղմած պահելով և զարգացնելով միջնադարյան բորբոսնած
փոշեկազմերը: Այդ է պատճառը, որ մեր կյանքը մի նեխած, հոտած ճահիճ է դառել, որի երեսը
մի կանաչած շերտ է կանգնած, և որը հեռվից եկողին-անծանոթին կանաչազարդ մարգագետին
է երևում, և բավական է ոտները կոխի խաբուսիկ արոտամարգի վրա, որ խրվի, սուզվի և
խեղդվի միամիտ անծանոթը» [2]:
Կարա-Դարվիշ. Կարա պարսկերեն/ֆարսի նշանակում է սև։
Դարվիշը, ևս պարսկերենից է, մուսուլմանական կրոնական միաբանության
անդամն է՝ հայտնի բարեպաշտ գործերով և նաև՝ որպես հոգիների ասպետ:
Դարվիշները հասարակության կողմից ընդունվում էին որպես հոգևոր
արժեքները նյութականից գերադասող մարդիկ: Ուստի, Կարա-Դարվիշը
կարող է թարգմանվել որպես Սև ասպետ:
Երևան
Մինչ Թբիլիսին 1920-ականներին Կովկասում ապագայապաշտական միջոցառումների,
դասախոսությունների, հոդվածների և քննադատության կենտրոնն էր, Երևանում մի խումբ հայ
բանաստեղծ-մտավորականներ՝ Եղիշե Չարենցը, Գևորգ Աբովը, Ազատ Վշտունին, յուրացրին
ապագայապաշտական գաղափարները:
Աբովի և Վշտունու հետ միասին Չարենցը ստեղծեց «Երեքի դեկլարացիան»՝
ավանգարդ/ապագայապաշտ մտավորականների միություն: 1922 թ.-ի հունիսին նրանք
հրապարակեցին իրենց հռչակագիրը «Խորհրդային Հայաստան» օրաթերթում, որն արագ
արձագանք ստացավ հայ մշակութային և գրական կյանքում:
Չարենցը և իր ապագայապաշտ ընկերներն անվերապահ հավատում էին իրենց նորահայտ
գաղափարախոսությանը: Նրանք մերժում էին դասական պոեզիան, պատվանդանից զրկում
պլատոնական սերը: Ոգևորությամբ ծաղրում էին ինչպես իրենց նախահայրերին, այնպես էլ
ժամանակակիցներին: Քիչ հայտնի փաստ է, որ Եղիշե Չարենցը ժամանակի հայտնի և հարգված
