Page 14 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ВАСИЛИЙ ВАСИЛьеВИч ЛеОНТьеВ

нарсалар билан шуғулланган. Уларда, аввалгидек, харажат ва натижа-
ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
лар таҳлили билан шуғулланувчи бўлинма, яъни Меҳнат статистикаси
Бюроси мавжуд бўлган.
Фоули: Ортга боқиб, 1940-йилларнинг охирларида иқтисодий
фанда методикалар синтези юз берган дейиш мумкин. Иқтисодий
назария ва эконометрикада методикалар консенсусини ишлаб
чиқиш учун «даромад – харажат» усулининг ўрни қандай бўлган? Бу
усул консенсусга кўмаклашганми?
Леонтьев: Мен мос келувчи талаб эгри чизиғини излашга бироз
скептик муносабатда эдим. Мен кўпроқ техник маълумотлар ҳақида ўй-
лардим. иқтисодиёт тўғрисида ўхшаш тасаввурга статистлар эмас, бал-
ки ишлаб чиқарувчилар эга бўлади, лекин техник кўрсаткичларни мо-
деллаштириш бироз мураккаброқ. Менинг ғоям таркибни эконометрик
ёки статистик усуллар ёрдамида билвосита йўл билан аниқлаш эмас,
балки бевосита техник ва иқтисодий кўрсаткичлар манбаига мурожаат
қилишдан иборат бўлган. Менда баъзи таклифлар бўлган, лекин маблағ
етишмаганлиги бунга тўсқинлик қилган. Эмпирик таҳлил жуда қиммат
эди ўшанда.
Фоули: Харажат ва натижалар таҳлили ҳам билвосита ста-
тистик тадқиқотга нисбатан қимматроқми?
Леонтьев: Ҳа, жуда қиммат. Биз билвосита статистик усуллардан
фойдаландик. Менда назариётчилик яхши ривожланган деб ўйлайман.
аслида, мен назариётчиман. Лекин мен, назария, бу – реал тизимлар
қандай амал қилишини англаб олиш имконини берувчи концепциялар-
дан ташкил топган деган фикрда эдим. Бу оддий ташкилий тамойил экан,
аксарият иқтисодчилар учун эса, назария – қандайдир мустақил ҳолат.
Фоули: Баъзи иқтисодчиларнинг фикрича, назария башорат
қилиши ёки хатти-ҳаракатларни тушунтириб бериши лозим.
Леонтьев: Ҳа. агар математик тизимнинг расмий характери нима-
ни англатишини билсак, у ҳолда тизимнинг умумий характерига кўра
маълум башоратларни қилиш мумкин. Мен башоратлаш бўйича икки-
та мақола чоп этганман. Миқдорий таҳлилда қисқа ва узоқ муддатли
муаммолар мавжуд. Менинг фикримча, одатий башоратлаш қисқа муд-
датли муаммоларга мос келади, лекин бутун иқтисодий ривожланишни
ҳаракатлантирувчи куч ҳисобланган техник тараққиёт – узоқ муддатли
жараёндир.
Фоули: Бинобарин, шу нуқтаи назардан кишиларнинг хатти-
ҳаракати ёхуд кутилмалар ёки афзалликларни шакллантиришга
тааллуқли муайян гипотезалар ёрдамчи роль ўйнаши мумкинми?
1