Page 17 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ВАСИЛИЙ ВАСИЛьеВИч ЛеОНТьеВ

Фоули: Бугунги иқтисодиётни фан сифатида баҳолаш аввалги
ҳолида қолдими?
Леонтьев: Ҳа. Бизларга иқтисодчилардан холисона, амалий тав-
сиялар керак деб ўйлайман. иқтисодиёт қандай амал қилиши бораси-
даги фикрларим етарлича пухта эмас. амалий тавсиялар сифатида
шуни айтиш лозимки, бу тизим қандай ишлашини тушунишга кўпроқ
асосланиш лозим.
Фоули: Бугун Сиз математиканинг роли ҳақида бир неча бор эс-
латиб ўтдингиз. Баъзиларнинг фикрича, энди иқтисодий фанда ма- ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
тематик расмиятчилик ҳаддан ташқари устунлик қилади.
Леонтьев: Мен уларни маъқуллайман. кўпчилик иқтисодчилар ма-
тематик бўлган, лекин ҳақиқий математик даражасида етук мутахассис
эмас. шунинг учун иқтисодиётда доимо зерикарли бўлган математика
уларга иқтисодчи бўлиш имконини берган.
Фоули: Лекин, бошқа томондан, Сиз иқтисодиёт назариясида
математиканинг ролини оширишга кўмаклашдингиз. Математика
қачон фойдали ва қачон расмиятчи бўлади?
Леонтьев: Менинг фикримча, математика, бу – мантиқдир. Маса-
лан, айнан математика, бутун даврий ўзгаришлар, лаглар, яъни дина-
мика билан ифодаланади деган хулосага келиш имконини беради. Бу
айнан математик ёндашувдир. Математиклар буни яхши билишади.
Ҳақиқатда, ўзимнинг назарий ишимда дуч келган жиддий муаммолар-
дан бири – портловчи тебранишлардан қочишдан иборат, зеро, катта
матрицаларда қийматлар шунчалик кўпки, уларнинг баъзилари порт-
лаш динамикасини келтириб чиқаради.
Фоули: Сиз қандай математик маълумотга эга бўлдингиз?
Леонтьев: Мен математикани ўргандим, математик исботлар иқти-
содчилар учун катта аҳамиятга эгалигини англаб етганимда, бу соҳадаги
билимларимни кенгайтириш истаги туғилди. Мен университетда ўқиган
давримда асосий курсни тингладим, доим нафақат назарий, балки эмпи-
рик тадқиқотлар билан шуғулланишга ҳаракат қилдим. иқтисодиётда бу
математик усулларни, яъни тизимли таҳлил қилишни талаб этади.
Фоули: Лекин сиз, иқтисодий тузилма ва ўзаро алоқаларни кўра
билиш лозим деб айтяпсиз.
Леонтьев: У ҳам, бу ҳам керак деб ўйлайман. агар сизда бу
ҳақда фақат тасаввур бўлса, у сизга ҳеч нарса бермайди. Мен Мил-
лий иқтисодий тадқиқотлар бюросига келгунимга қадар «харажатлар
– маҳсулот ишлаб чиқариш» усули устида ишладим, бунда математик
нисбатларни яхши тасаввур қилиш жуда муҳим бўлган. иқтисодиётда
ўрта тартибли математикадан фойдаланилади. Масалан, неоклассик
1