Page 242 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ПОЛ ВОЛКеР

ипотека кредити пасайишни бошдан кечириб, шунинг учун бу ерда
ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
бундай муаммо бўлиши мумкин эмасди, кўчмас мулк соҳаси эса кредит
ресурсларининг энг катта истеъмолчиларидан бири бўлган.
автомобилсозлик саноати ҳам кредитдан жуда фаол фойдаланмаган,
шунинг учун бу ерда ҳам муаммо бўлмаган. Лекин, президент картер,
ўйлайманки, америкаликларга бизда жиддий муаммолар бўлиб, улар
ҳар хил чекловларни талаб этишини кўрсатиш учун бирор-бир чора
қўллашни истарди.
кенгаш, мен каби бундай чораларни қўллашни истамади. Лекин, на-
тижада, мен бунга бошқа томондан қарадим: мамлакат инқирозга юз
тутмоқда, фоиз ставкалари ортмоқда, бюджет текширилмоқда ва пре-
зидент бирор-бир чора кўришимизни истайди, бунда бизга ҳар томо-
нлама мадад кўрсатади. Ҳар ҳолда, у норозилик учун сабаблар кўпли-
гига қарамай, бизни танқид қилмайди. агар буни амалга оширишни
истаса ва бу ҳақда маълум қилиш истагидан оғишмаса, у ҳолда биз
– ФЗТ аъзолари кредит назоратини татбиқ этишдан бош тортамиз деб
айта олишимиз мушкул.
Ҳақ ёки ноҳақмидим, билмайман, лекин мен кенгаш аъзоларига:
«Ўзимизда мавжуд талабларни кредит назорати воситалари билан мос-
лаштирган ҳолда, кичик бўлса-да, бирор-бир чора кўрайлик», – дедим.
Сўнгра режа туздик. Биз ипотека кредити, автомобиль харид қилиш
кредити, уйни таъмирлаш кредитини кредит назоратидан озод қилдик,
хусусий шахсларга кредит маҳсулотлари орасида эса узоқ муддатга таъ-
минланмаган кредитлар тоифасига тааллуқли нарсаларни фақат кредит
карталари ҳимоя қиларди. Булардан ҳеч бири катта ҳисобда унча сези-
ларли бўлмади.
Биз ҳозирги қарздорлик даражасини оширишга сабаб бўлувчи во-
ситаларни захиралаш бўйича алоҳида талабларни белгилаш ҳақида
маълум қилдик. Бу ҳамма кредитлар учун якуний захиралаш меъёрлари
эди. Биз чекланиши лозим бўлган қатор истеъмол кредитлари қийматини
ошириш учун бозорни иложи борича талқин қилишга ҳаракат қилдик.
Мерлинг: Бу етарлича натижа бермади.
Волкер: Ҳа, мантиқан фикрласак, шундай. Лекин биз сезиларли са-
марани ҳам хоҳламасдик. Биз йўналишни кўрсатишни истагандик. Бир
куни оқ уйда президент кредитлар устидан назорат ўрнатиш ҳақида
маълум қилди – эртаси куни тонгда иқтисодиёт барбод бўлди! Мен
ҳеч қачон бундай ҳодисани кўрмаганман. албатта, вазиятни яхшилаш
учун маълум вақт керак бўлди, лекин ҳар куни бозор томонидан кескин
таъсирга учрадик. Бир ҳафта ўтгач, тасодифан биз ҳимоя қилган авто-
2 2