Page 248 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ПОЛ ВОЛКеР

курсларга эга моделларни унча яхши эмас деб ҳисоблайди, сиёсат эса
ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
назоратни йўқотган. Жаҳон валютаси мантиқи, уни яратиш ғояси 50 йил
аввал нотўғридек туюлган, маълум даражада муҳокама қилиниши мум-
кин. Фикримча, бунинг учун асос аста-секин шакллана бошланмоқда.
Дастлаб мен жаҳон валютаси кейинги аср якунига қадар пайдо бўла-
ди деб таъкидлаган эдим. 50 йилдан сўнг, кейин эса менинг умрим ўт-
гач дейишим мумкин. Лекин ҳозир ўзимни яхши ҳис этаётганимда, шу
кунга қадар яшашим мумкин деб ўйлай бошлайман!
Мерлинг: У ҳолда омад тилайман!
Волкер: Ўйлайманки, бу – ўзига хос кураш – жаҳон валютаси сиё-
сий қарорни назарда тутади. кўрасиз, бу қачондир юз беради, чунки
мен етарлича реалистман, бу мен вафот этгандан сўнг содир бўлади.
Дастлаб минтақавий валюталар ва бирор-бир валюта ўртасида кураш
юз беради. Бизга кўпгина кичик валюталар керак эмас.
Умуман сузувчи курс ғояси иқтисодиётни бошқариш учун катта им-
коният беради. Тарбия мақсадида илгари сурилувчи ғоя: «агар янги
англия ёки калифорния ўз валютасига эга бўлса, мақсадга мувофиқ
бўларди». Бундай ғоя кейинги 30 ёки 40 йил давомида иқтисодиётни
ўрганган ҳар бир олимнинг онгига чуқур сингиб кетган. иқтисодиёт
фанининг марказий ғоялари шундаки, агар сизда сузувчи валюта курси
бўлса, мустақил пул-кредит сиёсатини ўтказиш мумкин. Бу – мантиқий
таклиф. Лекин, кўпгина, айниқса, кичик ва очиқ мамлакатлар учун
сузувчи валюта курси жуда кўп ташвиш келтиришини кўрамиз, бу
мустақил пул-кредит сиёсати келтирган ҳамма яхши нарсани нолга
тенглаштиради. кўпчилик кичик мамлакатлар учун инфляциясиз сиё-
сатга амал қилиш мушкул, валюта курсининг ортиқча расмиятчилиги
узоқ сақланувчи иқтисодий оқибатларга эга. Харид қобилияти бора-
сида нисбатан барқарор бирор-бир кучли валютага боғлиқлик кичик
мамлакатда нархлар даражасини барқарорлаштиришга ёрдам бериши
мумкин.
Бу ҳолатда мустақил пул-кредит сиёсатини амалга оширишга таал-
луқли жиддий масалалардан бири ҳал этилиши керак. Лекин аҚш ва-
люта курси барқарорлиги учун бошқаларидан камроқ фойда олади. Бу
нисбатан катта, нисбатан интеграцияланган ва етарли ҳудуддир. У ўзга
дунёда, ҳар ҳолда унча кучли юз бераётган ҳодисаларга ҳар томонлама
боғланиб қолишни истамайди.
Ўйлайманки, дастлабки хавф шундан иборат: кичик мамлакатлар
валютасини катта мамлакатлар валютасига бирлаштириш йўли билан
кўпроқ барқарорликка эришиш мумкин. Бизда катта европа ҳудуди
2