Page 72 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ПОЛ ЭНТОНИ САМУЭЛьСОН

юзага келтириши мумкин бўлган менга ўхшаш ёш кишилардан чўчиб
ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
турар эди.
XX асрнинг учдан иккинчи даври ичида мен математик услублардан
фойдаланиш даражасини оширишга кўп ҳисса қўшдим деб ўйлайман.
Бироқ, фаннинг ривожланиши бирорта доҳийнинг келишини кутиб
тура олмайди. Унинг ўрнига Хоттелинг, Эванс ёки Фришнинг асарлари
билан танишиб бўлган бошқа даъвогарлар келишлари ва ушбу муаммо-
ни ҳал қилишлари мумкин.
Мен кўплаб етакчи математиклар ва физиклар билан таниш бўлсам
ҳам, уларга ҳал қилинмаган муаммолар ҳақида сўзлаб бераётганим-
да, улар деярли ҳеч нима билан менга ёрдам бера олмасликлари мени
ҳайратга солган. Бунинг ҳайратланарли жойи йўқ албатта. Бу дегани
Биркҳофф, куин, Улам, Девинзон, кац ёки Глисон менинг саволларим-
га жавоб бера олмадилар дегани эмас. Тўғрироғи, бу нима учун ўз
вақтини тушунарсиз математик иқтисодиётдан олинган бегона мо-
делларга сарфлаш керак экан, таъбиридаги мотивациянинг йўқлиги
туфайли содир бўлган.
яхшиям Гарвард ва Массачусетс технологиялар институти кутуб-
хоналарига кириш ва ҳар қандай керакли китобни топиш имкони бор.
Уилларднинг термодинамика бўйича Гарварддаги ҳимоя қилувчи му-
тахассиси бўлган вилсон бизга аниқланган афзалликларни тадқиқот
қилишда ёки 1945 йилдан кейин иқтисодий дастурлаш нотенглигида ус-
лублардан фойдаланишнинг бошланишида бизга фойдали маслаҳатлар
берган.
Барнетт: 1936 йил бир неча ой давомида сиз Кейнснинг «Умумий
назарияси» ғоясига қаршилик кўрсатганингиз ҳақида афсона юради.
Шу тўғрими?
Самуэльсон: 1936 йил феврал ойида китоблар кембрижга келти-
рилгач, мен «Умумий назария»ни нисбатан танқид қилиб чиқдим. Ме-
нинг кейнс томонидан таклиф этилган парадигмалардаги инқилобий
ўзгаришларни қабул қилишга бўлган рашким, биринчи навбатда, Генри
Саймоннинг қисқа муддатли облигациялар, паст фоизли ставкалар шар-
ти билан М пул агрегати субститутлари бўлиши мумкинлиги ҳақидаги
фикри таъсирида қабул қилганман. Бунинг устига, мен нарх ва нарх-
лар даражаси секин ўзгаришига рози бўлганман, шунинг учун нейтрал
пуллар ва Сэя қонуни ўзининг реаллигини йўқотади. 1931–1934-йил-
ларда юзлаб ишсиз қолиб кетган танишларим ва юзлаб ишли танишла-
рим бор эди. икки гуруҳ ҳам ҳеч қачон ўз хоҳишлари билан ўз ўринла-
ри билан алмашмайдилар, чунки ишлилар худди ишсизлар эга бўлган
2