Page 145 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
Biznes-inkubatorlarning navbatdagi modeliga kelsak, ular tadqiqot
va ishlanmalarning tijoratlashuvi, bilim va texnologiyalarning
transferi, spin-off kompaniyalarni qo‘llab-quvvatlashga va
shuningdek, mintaqaviy va milliy miqyosda raqobatbardoshlikni
taʼminlashga yo‘naltirilgan. 2001–2002-yillarda Yevropa Komissiyasi

Yevropa Ittifoqi mamlakatlarida biznes inkubatorlarni o‘rganib
chiqdi, bunda qo‘yilgan savollardan biri bu biznes-inkubatorlarning
yaratilishidan ko‘zlangan maqsadlarni o‘rganish edi. O‘tkazilgan
tadqiqotlarning natijasiga ko‘ra, o‘rganilgan Yevropa Ittifoqi
inkubatorlarining yarmidan ko‘pining faoliyati fan sig‘imli va yuqori
texnologiyali kompaniyalarni qo‘llab-quvvatlashga, bilimlarni
yetkazib berish uchun sharoitlar yaratishga yo‘naltirilganligi
maʼlum bo‘ldi. Birinchi avlod inkubatorlari xuddi avvalgidek
jamiyatda ijtimoiy barqarorlikni saqlashda hal qiluvchi rol o‘ynaydi,

ikkinchi avlod inkubatorlarining faoliyati milliy iqtisodiyotning
raqobatbardoshligini oshirishga xiz mat qilishi bilan ajralib turadi.
Ikkinchi avlod inkubatorlari min taqaviy siyosatdan tashqariga
chiqmoqda, ular nafaqat milliy darajada, balki Yevropa Ittifoqi
kabi xalqaro tashkilotlar darajasida ham qo‘llanilmoqda. Biznes-
inkubatorlar texnologik rivojlanishning turli sohalarida klasterlarni
shakllantirish borasida mintaqaviy va milliy strategiyalarni ishlab

chiqishda ham o‘z o‘rniga ega bo‘lib bormoqda. Mijoz-firmalar
klasterlarning asosiy qismini tashkil etadigan yi rik yetkazib
beruvchi kompaniyalarning umumiy zanjiriga qo‘shil moqdalar yoki
ularning o‘zlari yangi klasterning yadrosiga aylanib bormoqdalar.
Ushbu bosqichda inkubatorlar faoliyatini rivojlantirish borasida
turli subyektlarning o‘rni o‘zgarib, inkubatorlar faoliyatida ilmiy
tashkilotlar va universitetlar kabi yangi o‘yinchilar paydo bo‘ldi.
Inkubatorlar faoliyatini moliyalashtirish bugungi kunda asosan
davlat hokimiyati organlari tomonidan amalga oshirilayotgan bo‘lsa-

da, boshqa ishtirokchilarning ahamiyati ham asta-sekinlik bilan o‘sib
bormoqda. Yuqorida tilga olib o‘tilgan so‘rovnoma natijalariga ko‘ra,
inkubatorlarning 20 foizi xususiy sektor va 16 foizdan ortig‘i esa
universitetlar tomonidan moliyalashtiriladi.

144