Page 181 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
Bu maydonning o‘ziga xos jihatlari bo‘lib, mijozlar bilan aloqa
kanallarining quyidagi xususiyatlari hisoblanadi:
• xabardorlik (tovar yoki xizmat to‘g‘risida mijozning xabardorlik
darajasi qay tariqa oshib boradi);
• baholash (mijozlar tomonidan tovar va xizmatlarning sifatini

baholash imkoniyatlari qanday);
• xarid qilish (mijoz biror bir mahsulot yoki xizmatni aynan qanday
sotib oladi);
• yetkazib berish (mijozlarga qiymat qay tarzda yetkaziladi);
• sotuvdan keyingi xizmat (sotuvdan keyin mijozlar bilan qanday
aloqalar o‘rnatiladi).
Bundan tashqari, nafaqat sotish paytidagi mijozlar bilan o‘zaro
munosabatlar kanallarini, balki sotishdan oldingi va keyingi xiz-
matlar ko‘rsatish kanallarini ham aniqlash muhimligini qayd etib

o‘tishimiz lozim.
Ostervalder modelining “daromad qismi”ni “daromadlar oqimi”
bloki (revenue streams) yakunlaydi. Ushbu blokda quyidagi savollarga
javob berish lozim bo‘ladi:
1. Amalda isteʼmolchilar aynan nima uchun haq to‘lashga tayyor?
2. Hozirda ular nima uchun pul to‘laydilar?
3. Hozirgi kunda ular to‘lovlarni qanday amalga oshiradilar?

4. Ular to‘lovlarni qay tarzda amalga oshirishni afzal ko‘radilar?
5. Kompaniyaning faoliyati uchun daromadlar qay darajada muhim
ahamiyatga ega?
Daromad olishning asosiy imkoniyatlari quyidagilardir:
• aktivlarni sotish;
• ijara;
• obuna;
• lizing;
• brokerlik komissiyasi;

• reklama;
• qatʼiy belgilangan narxlar (turli usullar);
• dinamik narx belgilash (turli usullar).
Daromad olishning aniq bir mexanizmi (masalan, u naqd yoki

180