Page 228 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
foydali model – qurilmaga tegishli texnik yechim himoyalanadi
(qurilma deyilganda detal, uzel yoki ularning o‘zaro bog‘liq bo‘lgan
yaxlit qismi tushuniladi). Foydali model odatda, kichik ixtiro ham
deb nomlanadi.
Badiiy-konstruktorlik sohasidagi intellektual faoliyat natijalari

quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
sanoat namunasi – buyumning tashqi ko‘rinishini belgilab beruvchi
badiiy-konstruktorlik yechimi muhofaza qilinadi.
“Sanoat namunasi” texnik dizayn (mahsulotning ergonometrik
tavsifi) va estetik dizayn ( tashqi ko‘rinish, rang, mahsulot shakli)ni
o‘z ichiga qamrab oladi.
Ilmiy-texnik yoki badiiy-konstruktorlik yechimlariga patent olish
uchun ular maʼlum bir talablarga va patentga layoqatlilik mezonla-
riga javob berishi lozim.

Ixtirolar uchun quyidagi talab va mezonlar ilgari suriladi:
– yangilikning jahonda mutlaq yangilik sifatida tan olinishi;
– ixtirochilik darajasi;
– sanoatda qo‘llanilish darajasi.
Foydali modellar uchun quyidagi talab va mezonlar muhim hi-
soblanadi:
– yangilik;

– sanoatda qo‘llanilish darajasi.
Sanoat namunasi uchun quyidagilar muhim sanaladi:
– yangilik;
– originallik.
Patent huquqi obyektlari uchun yangilik mezonlari asosiy
hisoblanadi. Yangilik ixtiro avvaldan maʼlum bo‘lmasligi, mazkur
ixtiro eʼlon qilingunga qadar dunyoning hech bir joyida u yoki bu
tarzda ochilmagan bo‘lishi lozimligini anglatadi.
Innovatsion faoliyatni boshqarishda xizmat asarlaridan foydala-

nishni huquqiy jihatdan tartibga solish katta ahamiyat kasb etadi.
Mamlakatimiz qonunchiligida mazkur holatga ham alohida to‘xtalib
o‘tilgan. Xususan, O‘zbekiston Respublikasining “Mualliflik huquqi
va turdosh huquqlar to‘g‘risida”gi Qonunining 34-moddasida xizmat

227