Page 277 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
(o‘rinbosar mahsulot ishlab chiqaruvchilar) ham eʼtibordan chetda
qoldirmasligimiz lozim.
Isteʼmolchilar tahlili
Innovatsion mahsulotning bozorga dastlab olib kirilishi

chog‘ida tadbirkor ko‘pincha bozorda mavhum vaziyatga duch
keladi. Bunday holat ilgari xarid jarayonlarini tashkil etish
borasida amaliyotning yo‘qligi, isteʼmolchilarning segmentlari
va isteʼmolchilar nimani afzal ko‘rishlari haqida yetarlicha
maʼlumotlarning mavjud emasligi bilan izohlanadi. Bunday
holatda, tadbirkor faqatgina mahsulot bozorga kirganda vaziyat

qanday o‘zgarishi mumkinligini taxmin qilishi mumkin. Bizning
mahsulotimizga talab bo‘ladimi va u bo‘lsa qay darajada bo‘ladi?
Aynan mana shu savolga yangi bozorga kirib borayotgan har
qanday innovatsion kompaniya javob topa bilishi lozim. Bugungi
kunda bunday savollarga internet texnologiyalaridan foydalangan

holda qisman javob topish mumkin.
Misol uchun, kompaniya shishiriladigan quyosh elektr stansiya-
larini sotmoqchi. Mahsulotni sanoatda foydalanishga qo‘shimcha
ravishda, kompaniya xususiy uylar egalari va sayyohlar uchun (o‘z
yonlarida doimiy avtonom energiya manbai bo‘lishi uchun) bu
mahsulot katta qiziqish uyg‘otishini taxmin qilmoqda. Biroq har

ikkala yo‘nalish ham mahsulotni qo‘shimcha ravishda qayta ishlash
va takomiliga yetkazishni talab qiladi. Ushbu holatda qaror qabul
qilish uchun kompaniya ushbu mahsulotlar haqidagi maʼlumotni
(turli sahifalarda) Internet-saytlarga joylashtirishi mumkin. Bundan

tashqari, kompaniya kontekstli reklama eʼlonlaridan foydalangan
holda kichik reklama kompaniyasini ishga tushiradi va yuzaga kelgan
va ziyatni raqamlar asosida tahlil qiladi:
1) Mahsulotni ko‘rgandan so‘ng, eʼlon bo‘yicha necha kishi kirib
ko‘rdi? (O‘tishning qancha foizi)
2) Eʼlonning aynan qaysi matni eng ko‘p qiziqish uyg‘otdi? Unda

mahsulotning qanday xususiyatlari aks ettirilgan? (masalan, “sizning
uyingiz uchun ixcham va tejamkor shishiriladigan quyosh elektr

276