Page 291 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
innovatsiyalarni ilgari surishning modellarini o‘zaro taqqoslagan
holda, tovar xizmatlarni bozorga ilgari surish kanallarini tanlash
jarayoniga taʼsir ko‘rsatuvchi bir qator xususiyatlar mavjudligini
taʼkidlab o‘tish lozim (7.2-jadvalga qarang). Misol uchun, B2B
bozorida faoliyat ko‘rsatuvchi farmatsevtika kompaniyalari bitimlar

tuzish maqsadida har bir distribyutor bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri muloqot
qiluvchi sotish bo‘yicha menejerlar xizmatidan foydalanishlari bir
muncha samarali natija beradi. Chunki mazkur holatda potensial
mijozlar (vositachi firmalar) soni kam bo‘ladi va xaridlar bo‘yicha
qarorlar qabul qilish ham o‘ziga xos jihatlari bilan ajralib turadi.
B2C bozorlarida faoliyat ko‘rsatayotgan kompaniyalar uchun sotish
bo‘yicha menejerlar xizmatidan foydalanish reklama, PR va sotishni
rag‘batlantirishga nisbatan bir muncha qimmatga tushadi, chunki
mazkur bozorda mijozlar soni ko‘p bo‘lishi bilan bir qatorda, xaridlar

bo‘yicha qarorlar qabul qilish ham oson va tez kechadi.
7.2-jadval
B2B va B2C bozorlarida innovatsion tovar va xizmatlarni
bozor tomon ilgari surishning o‘ziga xos jihatlari

B2B B2C

Mijozlar soni kam Mijozlar soni ko‘p

Tanlaydigan isteʼmolchilar Tanlaydigan isteʼmolchilar kam
ko‘p
Xaridlar to‘g‘risida bir Xaridlar to‘g‘risida bir to‘xtamga kelish oson
qarorga kelishning qiyinligi kechadi
Xarid jarayoni uzoq davom Xarid jarayoni qisqa muddat ichida amalga
etadi oshadi

Hosilaviy talab To‘g‘ridan-to‘g‘ri talab
Xulosa: to‘g‘ridan-to‘g‘ri Xulosa: reklama, jamoatchilik bilan aloqa va
sotishga urg‘u berilishi kerak sotishni rag‘batlantirishga urg‘u berilishi kerak

Manba: A.A. Mamatov, T.T. Jo‘rayev, A.N. Erkayev Innovatsion
iqtisodiyot. –T.: 2019, 456 bet.

Bundan tashqari, innovatsion mahsulotlar va xizmatlarni bozorga

290