Page 56 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
1963-yilning iyunida Italiyaning Fraskati shahrida Iqtisodiy rivoj-
lanish va hamkorlik tashkilotining ilmiy va texnologik ko‘rsatkichlar
bo‘yicha milliy ekspertlar guruhining yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi. Ushbu
uchrashuvning natijasi sifatida “Ilmiy-tadqiqotlar va eksperimental
taraqqiyotni baholash uchun tavsiya etilgan standartlar”, deb ras-

miy nom olgan “Fraskati qo‘llanmasi” yaratilgan. Hujjatni yaratishda
zamonaviy innovatsiya nazariyasining asoschilaridan biri, angliyalik
iqtisodchi Kristofer Frimen o‘zining katta hissasini qo‘shgan. O‘sha
vaqtdan boshlab hujjat qayta-qayta chop etildi. Xususan, 2002-yilda
u 6 marta qayta nashr qilindi. “Fraskati qo‘llanmasi” iqtisodiy rivojla-
nishdagi ilm-fan va texnologiyalarning o‘rnini tushunish uchun zarur
bo‘lgan asoslarni belgilab beradi. Hujjatda keltirib o‘tilgan bazaviy
ilmiy tadqiqotlar, ilmiy izlanishlar, eksperimental tadqiqotlar, il miy
tadqiqotchilar, texnik xodimlar, ilmiy-tadqiqot ishlariga ko‘mak-

lashuvchi yordamchi xodimlar kabi tushuncha va atamalar bugungi
kunda jahonda fan va texnologiyalar sohasidagi siyosatni muhokama
qilishda umum qabul qilingan tushunish vositasi bo‘lib xizmat qiladi.
Innovatsiyalarning tabiati doimiy o‘zgarishlarga uchraydi, shuning
uchun bu o‘zgarishlarni aks ettiruvchi zamonaviy ko‘rsatkichlar-
ga doimo obyektiv tarzda ehtiyoj tug‘ilishi tabiiy jarayon, albatta.
1980–1990-yillar davomida innovatsiyalarni tahlil qiluvchi tahli-

liy modellarni ishlab chiqish va ularni rivojlantirish borasida katta
hajm dagi ishlar amalga oshirildi. 1992-yilda amalga oshirilgan ishlar
asosida sanoatda amalga oshayotgan mahsulotli, jarayonli va tex-
nologik innovatsiyalarga yo‘naltirilgan “Oslo qo‘llanmasi”ning birin-
chi nashri yaratildi. Yo‘riqnoma biznes sohasidagi innovatsiyalar ning
tabiati va samaradorligini keng ko‘lamda baholash uchun muhim
vosita bo‘lib xizmat qiladi, xususan, uning asosida Yevropa Ittifoqi
komissiyasining innovatsiyalar Komissiyasi hisoboti tuzib chiqila-
di. 1997-yilda xizmat ko‘rsatish sektorini ham o‘z ichiga olgan “Oslo

qo‘llanmasi”ning ikkinchi nashri chiqarildi. Iqtisodiy rivojlanish va
hamkorlik tashkiloti va Yevrostat hamkorligida 2005-yilning oktabr
oyida nashr qilingan “Oslo qo‘llanmasi”ning uchinchi nashri mar-
keting va ishlab chiqarishni tashkil sohasidagi innovatsiyalarni o‘z

55