Page 650 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
isteʼmolchilarning afzalliklari va didining o‘zgarishi va raqobatning
kuchayishi bilan belgilanadi. Ishlab chiqarishni modernizatsiya
qila olmagan korxonalar ertami-kech mi o‘z o‘rinlarini bozorda
ilg‘or korxonalarga bo‘shatib berishga majbur bo‘ladilar. Marketing
innovatsiyalari to‘g‘risidagi qarorlar fav qulodda murakkab va xatarli
bo‘lsada, ular korxonaning omon qolishi va rivojlanishida muhim o‘rin
tutadi. Texnologik o‘zgarishlarning tezlashishi bu jarayonning yanada
muhimligini tasdiqlaydi. XX asr ning 90-yillarida besh yil oldin mavjud
bo‘lmagan mahsulotlarning savdodagi ulushi o‘rtacha 40 foizga yetdi.

Yuqori texnologiyali (Hi-tech) tarmoqlar uchun bu nisbat yanada
yuqoriroq. Shu bilan birga, bunday tarmoqlar mahsulotlari savdosi-
ning o‘sishida doimiy tendensiya kuzatiladi. Biznes amaliyoti har bir
kompaniyani turli xil innovatsiyalarni joriy etish va ishlab chiqari shni
maqbullashtirishga majbur qiladi. P. Doyl “Honda” kompaniya sini izchil
innovatsion faoliyatning yorqin namunasi sifatida keltiradi. 80-yillarning
boshlarida “Yamaha” uning mototsikl bozoridagi mavqeiga hujum
qilishga urinib ko‘radi. Bunga javoban “Honda”ning “Yamaha Wotsubusu”
jangovar (“Yamaha”ni yanchib tashlaymiz) cha qirig‘i yangradi. “Honda”
innovatsion raqobatga kirishdi va 11 oy ichida mototsikllarning 113 ta yangi
modellari bozorga olib chiqdi. “Honda” kompaniyasi asosiy ko‘rsatkichlari
yangilik va o‘ziga xosli bo‘lgan mototsiklning tasvirini urfdagi modani
sotib olish sifatida yaratishga muvaffaq bo‘ldi. Bundan tashqari, “Nonda”
ishlab chiqa rishda eng yangi texnologiyalardan foydalangan holda
isteʼmolchilarga to‘rt klapanli dvigatellar, kompozit materiallar, to‘g‘ridan-
to‘g‘ri uzatma va boshqa texnik jihatdan murakkab yangiliklarni taklif
qildi. Uning mototsikllari oldida “Yamaha” kompaniyasining mahsulotlari
eskirgan va xunuk ko‘rinardi, bu o‘z navbatida uning mahsulotlariga

talabning keskin tushib ketishiga olib keldi. Bugungi kunda tashkilot ning
raqobatdosh ustunliklari asosan bozorning yangi ehtiyojlariga tezkor
javob berish va yangi mahsulotlarni tezkor joriy etish bilan taʼminlanadi.
Hozirda innovatsiyalarni yaratish, ishlab chiqarish va tarqatish tezligining
ahamiyati sezilarli darajada oshib bormoqda. Tashkilotning quyidagi
innovatsion dastaklari ajratib ko‘rsatiladi:
⇒ yangi mahsulot modelini yaratish vaqtining qisqarishi hisobiga
past xarajatlar, masalan, olti yildan uch yilgacha;

649