Page 671 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
bir qator taqiqlarni kiritishdan iborat: – dempingni taqiqlash
– raqobatchilarni yo‘q qilish uchun mahsulot tannarxidan past
narxlarda tovarlarni sotishni taqiqlash. Ushbu amaliyot, ayniqsa,
bozorda raqobatchilarni bozordan siqib chiqarishga yoki ularning
ushbu bozorga kirib kelishiga yo‘l qo‘ymaslikka intilayotgan yetakchi

bo‘lgan sharoitda muhim ahamiyat kasb etadi.
Bundan tashqari, bunday taqiq xalqaro savdo amaliyotida ishlab
chiqarish xarajatlari past bo‘lgan mahsulotlarning agressiv import qi-
luvchilarining bozorga kirishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun keng qo‘llaniladi;
- adolatsiz narx reklamasini taqiqlash – bunday reklama
isteʼmolchilarning eʼtiborini mahsulotga jalb qilish uchun narxlarni
pasaytirish illyuziyasini yaratadi;
- vertikal narxlarni belgilashni taqiqlash – ishlab chiqaruvchilar-
ning o‘z narxlarini vositachilarga, ulgurji va chakana savdoga

qo‘yishni taqiqlash;
- gorizontal narxlarni belgilashni taqiqlash – agar ushbu korxo-
nalarning umumiy bozor ulushi ularga bozorda ustun mavqeni taʼ-
minlasa, bir nechta ishlab chiqaruvchilarning mahsulot narxlarini
maʼlum darajada ushlab turish to‘g‘risidagi kelishuvini taqiqlash.
Innovatsiyalar marketingida qo‘llaniluvchi asosiy narx strategiya-
lariga quyidagilar kiradi:

- “qaymog‘ini olish” strategiyasi bozorga yangi mahsulotni kiri-
tishda, mahsulot uchun yetarlicha yuqori narxlar o‘rnatilganda, agar
kompaniyaning bozorda raqobatchilari bo‘lmasa va isteʼmolchilar
mahsulot haqida maʼlumotga ega bo‘lsa, shuningdek, tezkor foyda
olish lozimligi sharoitida qo‘llaniladi.
- narxlarni bosqichma-bosqich pasaytirish strategiyasi – bozorga
yangi mahsulotni chiqarish vaqtida narxlarning nisbatan yuqori
darajasi bilan tavsiflanadi;
- narxlarni tabaqalashtirish strategiyasi – bir xil mahsulotni turli

xaridorlar tomonidan yoki turli vaqtlarda (shu jumladan kun davo-
mida) yoki turli hududlarda turli narxlarda sotish;
- psixologik qulay narxlar strategiyasi – isteʼmolchilarning “ichki
mantiq” asosida tovarlar darajasini qabul qilishi;

670