Page 392 - Phẩm Tam Quốc

Sự kiện thứ hai là: tháng sáu, Diên Hi năm đầu (Công nguyên năm 238),

Tư Mã Ý dẫn quân tới Liêu Đông đánh Công Tôn Uyên. Dưới con mắt người
Thục lúc đó, đây là cơ hội Bắc phạt có lợi. Nhưng Lưu Thiền lại có lệnh cho
Tưởng Uyển một cách bình tĩnh và khách quan. Trong Tam quốc chí –
Tưởng Uyển truyện, Lưu Thiền nói: năm đó Trần Thắng, Ngô Quảng đã khởi
nghĩa dấy lên làn sóng phản Tào khắp trong ba quận ở Liêu Đông! Xem ra
trời xanh đã muốn hủy diệt Tào Ngụy rồi. Mong ái khanh chuẩn bị hành
trang, thống lĩnh ba quân tiến vào Hán Trung. Chờ khi quân Ngô bắt đầu

hành động (bên Ngô cử động), đông tây hai mặt cùng ứng hợp (đông tây ở
thế ỷ giốc) và khi nội bộ nước Ngụy xuất hiện vấn đề là có thế bắt đầu tấn
công (thừa dịp chúng sơ hở). Tốt nhất là chờ “bên Ngô cử động, đông tây ở
thế ỷ giốc, thừa cơ địch sơ hở”! Thực ra đây là lời cảnh giới Tưởng Uyển,
không nên khinh xuất, manh động, kẻo lại rơi vào vết xe đổ người đi trước,
vất vả mà chẳng ăn thua gì. Người kém cỏi lại biết vậy sao? Không!

Từ đó cho thấy, Lưu Thiền không hề kém cỏi như mọi người từng nghĩ. Sở
dĩ Lưu Thiền phải tỏ ra kém cỏi bởi vì đất nước (Lưu Bị, Gia Cát Lượng) và
đối thủ (Tôn Quyền, Tư Mã Ý) quá mạnh, vả mình chỉ là vua mất nước. Nếu
là thời bình, thiên hạ là một thì Lưu Thiền rất có thể là “vị vua giữ thành” rất

tốt.
Lúc này chúng ta lại cần phải hỏi tiếp: vì sao Gia Cát Lượng lại độc chiếm

đại quyền, không chịu hoàn trả cho vua?
Một cách nói là, Lưu Thiền chưa có kinh nghiệm chấp chính. Như trong
chú dẫn Ngụy lược của Bùi Tùng Chi trong Tam quốc chí – Hậu chủ truyện,
nói: Gia Cát Lượng “nắm quyền trong ngoài, vì sợ Thiền chưa quen chấp

chính”. Quen giống như thuần thục. Gọi là “chưa quen” cũng tức là chưa
quen thuộc. Lưu Thiền chưa từng làm hoàng đế, đương nhiên là chưa quen
với công việc hành chính. Vậy, nếu “quen” thì sao? Hơn nữa, không để Lưu
Thiền thực tập, thực hành cụ thể thì “quen” thế nào được? Vì vậy, lời nói đó
không hợp lý, hoặc đó chỉ là lời giải thích không mấy thuyết phục.

Tôi đoán, có thể có ba nguyên nhân khiến Gia Cát Lượng làm như vậy.

Một là “buổi đầu nhà Hán, vua giả tướng thật”. Trong cuốn Đế quốc đích
trù trướng, tôi từng nói, trong lịch sử Trung Hoa đế quốc cơ cấu chính quyền
trung ương buổi đầu thời Tây Hán là cơ cấu tốt nhất. Điều hợp lí nhất là phân
chia thành “cung đình” và “triều đình” hoặc “hoàng quyền” và “tướng
quyền”. Hoàng đế là nguyên thủ quốc gia, tượng trưng cho việc thống nhất
đất nước; tể tướng là đầu não của chính phủ cùng các quan quản lý quốc gia,