Page 411 - Phẩm Tam Quốc

Cát Lượng, triều đình quyết định giáng làm Hữu tướng quân, vị trí có phần

thấp hơn Lý Nghiêm được thăng làm Tiền tướng quân vào năm Kiến Hưng
thứ IV (Công nguyên năm 226).
Một loạt xử lý như vậy rõ ràng là việc làm chấn động triều dã thời đó, ngày
nay cũng khiến chúng ta phải kinh hồn lạc phách. Chúng ta cũng thấy Gia

Cát Lượng có nhiều điểm hơn người.
Thứ nhất, nghiêm khắc cả với mình. Đồng thời với việc xử lý Mã Tắc và

những người khác, Gia Cát Lượng dâng sớ lên Lưu Thiền xin được xử lý.
Trong Sớ từ Nhai Đình xin giáng chức nổi tiếng, Gia Cát Lượng gần như
nhận mọi trách nhiệm chiến bại về mình. Gia Cát Lượng nói, với tài năng
bình thường vi thần bất hạnh đảm đương trọng trách quá sức (thần tài hèn sức
mọn), thân cầm quyền thống soái ba quân (thân cầm giáo thống soái ba quân
nhưng chưa thể răn phép tắc (chưa thể huấn chương minh pháp), cũng chưa
thể khiến ba quân biết thận trọng, biết lo sợ (gặp việc mà sợ hãi) dẫn tới

tướng lĩnh không tuân lệnh trong trận Nhai Đình (dẫn tới phạm lệnh ở Nhai
Đình), quân giữ Kỳ Cốc không nghe lời răn (Kỳ Cốc chểnh mảng nên đã
mất). Tất cả là do thần sai lầm trong cách dùng người (bởi thần chưa biết
nhận dạng). Thần nhìn người chưa rõ (chưa biết về người), gặp việc còn sơ
sài hồ đồ. Theo “đại nghĩa trong Xuân Thu” (trách soái Xuân Thu), mỗi khi
chiến bại phải hỏi tới trách nhiệm của chủ soái, thần phải gánh hết mọi trách

nhiệm (thần là chủ soái). Vì vậy, xin được giáng xuống ba bậc, để giúp thần
sửa chữa những sai lầm (để sửa chữa sai lầm).
Về chuyện này, mọi người thấy phải kính phục! Trước đây tôi đã nói, Tháo
sở dĩ thành công vì biết nhìn thẳng vào sự thật, thừa nhận sai lầm của mình,

dù có lúc sự thừa nhận còn mơ hồ. Nhưng biết nhìn vào sự thực là tốt rồi. Gia
Cát Lượng còn hơn thế, dám nhận hết trách nhiệm của người khác về mình
(ví như để mất Nhai Đình là do Mã Tắc, bại trận ở Kỳ Cốc là việc của Triệu
Vân). Có người nói, Gia Cát Lượng xin “giáng ba bậc”, và Tào Tháo “cắt tóc
thay đầu” là như nhau, đều là làm trò. Vì đúng là chấp pháp như sơn thì Tào
Tháo phải chặt đầu, còn Gia Cát Lượng tuy bị giáng là Hữu tướng quân,

nhưng vẫn là thừa tướng (làm việc của thừa tướng), quyền lực không nhỏ một
chút nào (vẫn quán xuyến như trước), đây chẳng phải là giả dối sao? Như vậy
là không hiểu về chính trị, không hiểu về lịch sử. Nền chính trị cổ đại Trung
Quốc luôn được chỉ đạo bằng tư tưởng Nho gia học thuyết. Về phương pháp
luận, tư tưởng Nho gia nói những gì? Nói về “Kinh” và “Quyền”. Kinh là
phải kiên trì, Quyền thì có thể linh hoạt. Cũng tức là chính sách vừa có tính