Page 150 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫زﺑﺎﻧﺸﺎن در درﺑﺎر ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ رواج ﺑﺴﻴﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﭘﻴﺶ از آن ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در دورة ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﻴﺎن زﺑﺎن‬
‫آراﻣﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً زﺑﺎن اداري اﻳﺮان ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﻴﺎن اﻳﺸﺎن ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺪ ﻓﺮﻗﻪ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺧﺎﺻﻲ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‬
‫و ﭘﻴﺮوان ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬از آن ﺟﻤﻠﻪ ﭘﻴﺮوان »ﻣﺮﻗﻴﻮن« ﻛﻪ اروﭘﺎﻳﻴﺎن او را »ﻣﺎرﺳﻴﻮن« ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮﻗﺔ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن »ﺻﺎﺑﺌﻴﻦ« ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻗﺮآن ﮔﺎﻫﻲ ﻧﺎﻣﺸﺎن دﻧﺒﺎل‬
‫ﻧﺎم ﻳﻬﻮد و ﻧﺼﺎري آﻣﺪه اﺳﺖ)‪.(1‬‬

‫ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺬاﻫﺐ اﻳﺮان ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ ﺑﺤﺚ ﻛﺮدهاﻧﺪ وﺟﻮد و ﺷﻴﻮع ﻣﺬاﻫﺐ ﻓﻮق اﻟﺬﻛﺮ را در‬
‫اﻳﺮان ﻳﺎد ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﺮﻳﺴﺘﻦ ﺳﻦ ﻣﺤﻘﻖ ﻣﻌﺮوف داﻧﻤﺎرﻛﻲ در ﻛﺘﺎب ﻣﺤﻘﻘﺎﻧﻪ ﺧﻮد‪":‬اﻳﺮان در زﻣﺎن‬
‫ﺳﺎﺳﺎﻧﻴﺎن"ﻣﻜﺮر ﺑﻪ ﻣﺬاﻫﺒﻲ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ذﻛﺮ ﻛﺮدﻳﻢ اﺷﺎره ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬وي در ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻛﺘﺎب ﺧﻮد اﺷﺎره ﺑﻪ‬
‫ﻣﺬاﻫﺐ ﻗﺪﻳﻢ اﻳﺮان ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﻣﺘﻦ ﻛﺘﺎب ﻓﺼﻠﻬﺎﻳﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﺎوﻳﻦ"آﻳﻴﻦ زردﺷﺘﻲ دﻳﻦ رﺳﻤﻲ ﻛﺸﻮر"‪،‬‬
‫"ﻣﺎﻧﻲ و ﻛﻴﺶ او"‪"،‬ﻋﻴﺴﻮﻳﺎن اﻳﺮان "و"ﻧﻬﻀﺖ ﻣﺰدﻛﻴﻪ"ﻣﻲآورد و ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﺪ در ﻛﺘﺎب‬
‫ﺗﻤﺪن اﻳﺮاﻧﻲ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﺟﻤﻌﻲ از ﺧﺎور ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺗﺮﺟﻤﻪ دﻛﺘﺮ ﻋﻴﺴﻲ ﺑﻬﻨﺎم ﻧﻴﺰ ﻣﻜﺮر در اﻳﻦ ﺑﺎره ﺑﺤﺚ ﺷﺪه‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻃﺎﻟﺒﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ و ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي دﻳﮕﺮ در اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺬﻫﺐ زردﺷﺘﻲ در ﻋﻬﺪ ﺳﺎﺳﺎﻧﻴﺎن ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺬﻫﺐ رﺳﻤﻲ ﻛﺸﻮر ﺑﻮد و دوﻟﺖ‬
‫ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ و ﺗﺸﻜﻴﻼت ﻋﻈﻴﻢ روﺣﺎﻧﻲ آن ﻋﺼﺮ ﺣﺎﻣﻲ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن و ﻣﺪاﻓﻊ ﺳﺮﺳﺨﺖ و ﺑﻲ ﮔﺬﺷﺖ آن ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬

‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻗﺎﻃﻌﻲ در اﻳﺮان ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻳﻬﻮدﻳﺖ و ﺑﻮداﻳﻲ رﻗﻴﺒﻬﺎي‬
‫ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ در ﺣﺎل ﭘﻴﺸﺮوي ﺑﻮد‪ .‬ادﻳﺎن و ﻣﺬاﻫﺐ دﻳﮕﺮي‬
‫از داﺧﻞ اﻳﺮان و در ﻣﻴﺎن ﻧﮋاد آرﻳﺎ از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺎﻧﻮي و ﻣﺰدﻛﻲ ﻧﺸﺄت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و ﺳﺨﺖ در ﺣﺎل ﭘﻴﺸﺮوي و‬

‫ﻛﺎﺳﺘﻦ از ﭘﻴﺮوان زردﺷﺘﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﻫﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﭼﻨﺪ ﻫﺰار ﺳﺎﻟﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ اﺳﻼم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺪرﻳﺠﺎ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻗﺎﻃﻌﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ ،‬و‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻬﺎ و ﻣﺴﻠﻜﻬﺎﻳﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺎﻧﻮي و ﻣﺰدﻛﻲ را ﭘﺲ از دو ﺳﻪ ﻗﺮن ﺑﻪ ﻛﻠﻲ رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺴﺎط‬

‫ﺑﻮداﻳﻲ ﮔﺮي را در ﻣﺸﺮق اﻳﺮان و در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫ﭘﺎورﻗﻲ‬
‫‪ .1‬ﺗﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ج ‪ / 2‬ص ‪.24-20‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄﻬ‪‬ﺮ‬ ‫‪149‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔ ًﺎ ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬