Page 301 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﻣﻘﺮﻳﺰي ﻛﺘﺎﺑﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺼﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم"ﺧﻄﻂ ﻣﻘﺮﻳﺰي"ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ .‬وي‬
‫آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻣﻮرخ ﻓﺘﺢ اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ را ذﻛﺮ ﻛﺮده ﻧﺎﻣﻲ از ﻛﺘﺎﺑﺴﻮزي ﻧﺒﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ"ﻋﻤﻮد اﻟﺴﻮاري"ﻛﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﻫﻢ ﻋﺒﺎرت ﻣﻌﺮوف ﺧﻮد را در ذﻳﻞ ﺗﻮﺻﻴﻒ آن ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﻋﻴﻦ ﻋﺒﺎرت ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ را ﺣﺮف ﺑﻪ ﺣﺮف ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮد ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺮﻳﺰي‬
‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ اﻋﺘﻤﺎدي ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﻞ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ واﻻ ﻻاﻗﻞ اﻳﻨﺮا در ﺿﻤﻦ ﻓﺘﺢ اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ ﻣﻲآورد و ﻳﺎ ﻟﻔﻆ"و‬

‫ﻳﺬﻛﺮ")ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد( را ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺖ‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﻧﻮﺑﺖ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺳﺨﻦ اﺑﻦ ﺧﻠﺪون ﻛﻪ درﺑﺎره ﺧﺼﻮص ﻛﺘﺎﺑﺴﻮزي در اﻳﺮان ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ اﺻﻞ ﻋﺒﺎرت اﺑﻦ ﺧﻠﺪون ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻜﻨﻴﻢ و ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﭘﻮرداود درﻳﺸﺘﻬﺎ ﻛﻪ آﻗﺎي دﻛﺘﺮ‬

‫ﻣﻌﻴﻦ از آﻧﺠﺎ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ اﻋﺘﻤﺎد ﻛﻨﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ اﺑﻦ ﺧﻠﺪون ﻛﻪ ﺧﻮد ﻳﻚ ﻣﻮرخ اﺳﺖ و او را ﺑﺎ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﻛﻪ ﺻﺮﻓﺎ ﻳﻚ ﻃﺒﻴﺐ اﺳﺖ و ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺳﻔﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ ﻳﺎ اﺑﻮاﻟﻔﺮج ﻛﻪ او ﻧﻴﺰ ﻃﺒﻴﺐ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﻳﺎ ﺣﺎج ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﻮﻳﺲ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﻗﻔﻄﻲ ﺗﺎرﻳﺦ اﻟﺤﻜﻤﺎ ﻧﻮﻳﺲ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮد‪ ،‬او ﺧﻮد‬
‫ﻳﻚ ﻣﻮرخ و ﻣﺆﻟﻒ ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺿﺮس ﻗﺎﻃﻊ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻛﻨﺪ وﻟﻮ ﻣﺪرك ﻧﺸﺎن ﻧﺪﻫﺪ‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﺳﻨﺪ و ﻣﺎﺧﺬي در ﻛﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻟﻲ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ اﺑﻦ ﺧﻠﺪون ﻧﻴﺰ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻧﻜﺮده و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﻌﻞ ﻣﺠﻬﻮل ﺑﻴﺎن ﻛﺮده اﺳﺖ او ﻫﻢ ﺳﺨﻦ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺟﻤﻠﻪ"و ﻟﻘﺪ ﻳﻘﺎل"آﻏﺎز ﻛﺮده اﺳﺖ)ﻫﻤﺎﻧﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد(‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه اﺑﻦ ﺧﻠﺪون در ﺻﺪر‬

‫ﺳﺨﻨﺶ ﺟﻤﻠﻪاي اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮده ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﺿﻌﻒ ﻗﻀﻴﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬او ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﻪ ﻃﺒﻖ اﺻﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫ﺧﺎص ﺧﻮدش)ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺴﺖ( و آن اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛﻪ ﻣﻠﻚ و ﻋﻤﺮان ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻋﻠﻮم ﻋﻘﻠﻲ ﺧﻮاه ﻧﺎﺧﻮاه ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻴﮕﻴﺮد ﻛﻪ در اﻳﺮان ﻛﻪ ﻣﻠﻚ و ﻋﻤﺮان ﮔﺴﺘﺮش ﻋﻈﻴﻢ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻠﻮم ﻋﻘﻠﻲ ﮔﺴﺘﺮش ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪":‬و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﻮم‬
‫از اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﻳﻮﻧﺎﻧﻴﺎن رﺳﻴﺪ آﻧﮕﺎه ﻛﻪ اﺳﻜﻨﺪر دارا را ﻛﺸﺖ و ﺑﺮ ﻣﻠﻚ ﻛﻴﺎﻧﻲ ﺗﺴﻠﻂ ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﺮ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ و‬
‫ﻋﻠﻮم ﺑﻲ ﺣﺪ و ﺣﺼﺮ آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻴﻼ ﻳﺎﻓﺖ و ﭼﻮن ﺳﺮزﻣﻴﻦ اﻳﺮان ﻓﺘﺢ ﺷﺪ و در آﻧﺠﺎ ﻛﺘﺐ ﻓﺮاوان دﻳﺪﻧﺪ ﺳﻌﺪ‬

‫وﻗﺎص ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺖ‪."...‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲداﻧﻴﻢ اﻳﻨﻜﻪ اﺳﻜﻨﺪر از اﻳﺮان ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﺋﻲ ﺑﻪ ﻳﻮﻧﺎن ﺑﺮده ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻌﺪ از ﻓﺘﺢ اﻳﺮان ﺑﻪ دﺳﺖ اﺳﻜﻨﺪر‪،‬‬

‫ﻳﻮﻧﺎﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﻮم ﺗﺎزهاي دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻠﺒﻲ اﺳﺖ‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄ ‪‬ﻬﺮ‬ ‫‪300‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔ ًﺎ ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬