Page 35 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.
P. 35

กระถินณรงค์
                                                                                   สารานุกรมพืชในประเทศไทย

                    กระแตไต่ไม้                                            สกุล Leucaena Benth. อยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Mimosoideae มีประมาณ 50 ชนิด
                    Drynaria quercifolia (L.) J. Sm.                       พบเฉพาะในอเมริกาเขตร้อน ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “leukos” สีขาว ตาม
                      ชื่อพ้อง Polypodium quercifolium L.                  ลักษณะของดอก
                       เฟินเกำะอิงอำศัย เหง้ำทอดเลื้อยสั้น ๆ มีเกล็ดสีน�้ำตำลหนำแน่น ขอบเกล็ด  เอกสารอ้างอิง
                    จักซี่ฟัน ใบไม่สร้างสปอร์ไร้ก้าน รูปไข่ ยำว 15-50 ซม. ขอบจักเป็นพูตื้น ๆ ยำว  Nielsen, I.C. (1985). Legiminosae-Mimosoideae. In Flora of Thailand Vol. 4(2):
                    ได้ถึง 5 ซม. ปลำยมนหรือแหลม ใบสร้ำงสปอร์รูปขอบขนำน ยำว 40-150 ซม.   155-156.
                    ขอบจักเป็นพูแบบขนนก แฉกลึกเกือบถึงเส้นกลางใบ โคนเชื่อมติดกันคล้ายปีก
                    พูรูปขอบขนำน ปลำยเรียวแคบ ยำว 1-30 ซม. ปลำยแหลมหรือเรียวแหลม มีช่อง
                    ร่ำงแหหนำแน่น ก้ำนใบยำว 15-35 ซม. มีปีกแคบ ๆ โคนมีเกล็ดหนำแน่น กลุ่มอับสปอร์
                    กลม ขนำดประมำณ 2 มม. เรียง 2 แถวระหว่างเส้นใบแขนงใบ
                       พบที่อินเดีย ศรีลังกำ จีนตอนใต้ พม่ำ ภูมิภำคอินโดจีนและมำเลเซีย ฟิจิ และ
                    ออสเตรเลีย ขึ้นตำมโขดหินหรือบนต้นไม้ โดยเฉพำะควำมสูงระดับต�่ำ ๆ

                      เอกสารอ้างอิง                                       กระถิน: ใบประกอบสองชั้น ช่อดอกแบบช่อกระจุกแน่นแยกแขนงแบบช่อกระจะ (ภำพ: ประจวบคีรีขันธ์ - RP)
                       Lindsay, S. and D.J. Middleton. (2012 onwards). Ferns of Thailand, Laos and
                          Cambodia. http://rbg-web2.rbge.org.uk/thaiferns/  กระถินณรงค์, สกุล
                       Tagawa, M. and K. Iwatsuki. (1989). Polypodiaceae. In Flora of Thailand 3(4):   Acacia Mill.
                          543-550.
                       Xianchun, Z. and M.G. Gilbert. (2013 ). Polypodiaceae (Drynaria). In Flora of   วงศ์ Fabaceae
                          China Vol. 2-3: 766.
                                                                           ไม้พุ่มหรือไม้ต้น ต้นกล้าเป็นใบประกอบ 2 ชั้น ต้นโตก้านใบกลายเป็นใบ
                                                                        (phyllodinous foliage) เรียงเวียน พบน้อยที่เป็นใบประกอบ ช่อดอกแบบ
                                                                        ช่อกระจุกแน่นหรือช่อเชิงลด กลีบเลี้ยงและกลีบดอกกลีบเชื่อมติดกัน ปลำยส่วนมำก
                                                                        แยก 5 แฉก เกสรเพศผู้จ�านวนมาก แยกกัน รังไข่มีช่องเดียว ก้ำนเกสรเพศเมีย
                                                                        เรียวยำว ยอดเกสรขนำดเล็ก ออวุลจ�ำนวนมำก ผลเป็นฝัก ผิวเมล็ดมีรอยรูปตัวยู
                                                                        (pleurogram)

                                                                           สกุล Acacia อยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Mimosoideae เดิมมีมากกว่า 1450 ชนิด
                                                                           ปัจจุบันถูกจำาแนกออกเป็นอย่างน้อย 5 สกุล เป็นสกุลที่พบในไทย 2 สกุล คือ
                                                                           Senegalia และ Vachellia ส่วนสกุล Acacia พบเฉพาะที่เป็นพืชต่างถิ่นประมาณ
                      กระแตไต่ไม้: D. bonii ใบประกบต้นหุ้มเหง้ำ ใบจักลึก กลุ่มอับสปอร์เรียงไม่เป็นระเบียบ (ภำพ: ภูสวนทรำย เลย - PK)  3 ชนิด ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “akakia” หนาม หมายถึงต้นไม้มีหนาม

                                                                        กระถินณรงค์
                                                                        Acacia auriculiformis A. Cunn. ex Benth.
                                                                           ไม้ต้น สูงได้ถึง 15 ม. แผ่นก้ำนใบรูปขอบขนำน โค้ง ปลำยเรียวแหลมทั้ง 2 ด้ำน
                                                                        ยำว 8-20 ซม. เส้นใบเรียงขนานกันตามยาว 3-4 เส้น ช่อดอกแบบช่อเชิงลด
                                                                        ยำว 4-10 ซม. ช่อดอกย่อยแบบช่อกระจุก ดอกไร้ก้ำน กลีบเลี้ยงยำว 0.5-1 มม.
                                                                        ขอบจัก กลีบดอกโค้งลง ยำว 1.5-2 มม. เกสรเพศผู้สีเหลือง ก้ำนชูอับเรณูยำว
                                                                        2.5-4 มม. รังไข่มีขนละเอียด ฝักแบน กว้ำง 1-1.5 ซม. ยำว 6-7 ซม. บิดม้วนเป็นวง
                                                                        ฝักอ่อนมีนวล มี 5-12 เมล็ด รูปไข่หรือรูปรี ยำว 4-6 มม.
                                                                           มีถิ่นก�ำเนิดในปำปัวนิวกินีและออสเตรเลีย น�ำเข้ำมำปลูกเป็นสวนป่ำเพื่อใช้
                                                                        เป็นเชื้อเพลิง ท�ำกระดำษ บ�ำรุงดิน และฟื้นฟูสภำพป่ำ เช่นเดียวกับกระถินเทพำ
                                                                        A. mangium Willd. ซึ่งมีเกสรเพศผู้สีเหลืองครีม เส้นใบมี 4-5 เส้น

                      กระแตไต่ไม้: D. quercifolia เหง้ำมีเกล็ดหนำแน่น กลุ่มอับสปอร์กลม เรียง 2 แถวระหว่ำงเส้นใบแขนงใบ (ภำพ:    เอกสารอ้างอิง
                    พรุโต๊ะแดง นรำธิวำส - PC)                              Contu, S. (2012). Acacia auriculiformis. The IUCN Red List of Threatened
                                                                              Species 2012: e.T19891902A19997222. http://dx.doi.org/10.2305/IUCN.
                    กระถิน                                                    UK.2012.RLTS.T19891902A19997222.en
                    Leucaena leucocephala (Lam.) de Wit                    Maslin, B.R. (2015). Synoptic overview of Acacia sensu lato (Leguminosae:
                                                                              Mimosoideae) in East and Southeast Asia. Gardens’ Bulletin Singapore
                    วงศ์ Fabaceae                                             67(1): 231-250.
                      ชื่อพ้อง Mimosa leucocephala Lam.
                       ไม้พุ่มหรือไม้ต้น สูง 5-10 ม. แกนใบประกอบยำว 15-20 ซม. มีต่อมบนก้าน
                    ใต้รอยต่อใบประกอบย่อยช่วงล่าง ใบประกอบย่อยมี 4-10 คู่ ยำว 5-10 ซม.
                    ใบย่อยมี 5-20 คู่ รูปขอบขนำนถึงรูปแถบ ยำว 0.6-2 ซม. โคนเบี้ยว แผ่นใบด้านล่าง
                    มีนวล ช่อแบบช่อกระจุกแน่น แยกแขนงแบบช่อกระจะ ก้ำนช่อยำว 2-5 ซม.
                    ช่อกระจุกเส้นผ่ำนศูนย์กลำง 1.5-2 ซม. ดอกมีขนประปรำย หลอดกลีบเลี้ยงยำว
                    ประมำณ 2.5 มม. ปลำยจัก 5 แฉกขนำดเล็ก กลีบดอก 5 กลีบ รูปใบพำย ยำว
                    4.5-5 มม. เกสรเพศผู้ 10 อัน แยกกัน ยำว 0.8-1 ซม. อับเรณูมีขน รังไข่มีก้ำน
                    ก้ำนเกสรเพศเมียเรียวยำว ฝักแบนรูปแถบ ยำว 15-20 ซม. มี 10-20 เมล็ด
                       มีถิ่นก�ำเนิดในเม็กซิโก ไทยน�ำเข้ำมำเพื่อเลี้ยงสัตว์ ใบและเมล็ดมีสำรพิษพวก   กระถินณรงค์: แผ่นคล้ำยใบ (phyllodes) เส้นใบเรียงขนำนกัน ช่อดอกแบบช่อเชิงลด สีเหลือง (ภำพซ้ำย:
                    leucenine แต่ไม่เป็นอันตรำยแก่สัตว์เลี้ยง           cultivated - PK); กระถินเทพา: ช่อดอกสีขำว ฝักแก่บิดม้วน (ภำพกลำงและขวำ: cultivated - RP)

                                                                                                                      15






        59-02-089_001-112 Ency_new1-3_J-Coated.indd   15                                                                  3/1/16   5:22 PM
   30   31   32   33   34   35   36   37   38   39   40