Page 46 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

กระปรอกสิงห์
สารานุกรมพืชในประเทศไทย

พบที่พม่ำ ลำว กัมพูชำ ภูมิภำคมำเลเซีย ถึงออสเตรเลีย เกำะตำมต้นไม้ ขอบดิน แกมรูปไข่ ยำว 2-2.5 มม. กลีบข้างเว้าลงคล้ายท้องเรือ กลางกลีบมีสันหรือครีบ
หรือลำนหินในป่ำดิบแล้ง ป่ำดิบชื้น และชำยป่ำพรุ ควำมสูงระดับต�่ำ ๆ กลีบดอกรูปขอบขนำน ยำวประมำณ 2 มม. กลีบปำกรูปสำมเหลี่ยมแกมรูปไข่
ปลำยเรียวแหลม ขอบโค้งกลับ เส้ำเกสรสั้น ปลำยแยก 3 แฉก
เอกสารอ้างอิง
Lindsay, S. and D.J. Middleton. (2012 onwards). Ferns of Thailand, Laos and พบที่อินเดีย เนปำล จีนตอนใต้ พม่ำ เวียดนำม ภูมิภำคมำเลเซีย ฟิลิปปินส์
Cambodia. http://rbg-web2.rbge.org.uk/thaiferns/ นิวกินี และหมู่เกำะแปซิฟิก ในไทยพบทุกภำค ควำมสูงถึงประมำณ 2500 เมตร
Tagawa, M. and K. Iwatsuki. (1989). Polypodiaceae. In Flora of Thailand Vol.
3(4): 550. สกุล Thelasis Blume อยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Epidendroideae มีประมาณ 20 ชนิด
ในไทยมี 4 ชนิด ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “thele” หัวนม ตามลักษณะของดอก
เอกสารอ้างอิง
Chen, X. and J.J. Wood. (2009). Orchidaceae (Thelasis). In Flora of China Vol.
25: 365-366.

กระปรอกเล็ก: ใบประกบต้นไร้ก้ำน ขอบใบจักเป็นพูลึก ใบสร้ำงสปอร์เป็นใบประกอบ กลุ่มอับสปอร์ เกิดใกล้เส้น
กลำงใบ กลุ่มอับสปอร์มีแถวเดียวทั้งด้ำนบนและด้ำนล่ำงขอบใบ นูนด้ำนบน (ภำพ: ภูหินร่องกล้ำ พิษณุโลก - PK)
กระปรอกสิงห์
Microsorum punctatum (L.) Copel. กระสุนพระอินทร์: ใบมีสองขนำด ช่อดอกแบบช่อกระจะ ดอกเรียงหนำแน่น กลีบเลี้ยงกลีบข้ำงเว้ำลงคล้ำยท้องเรือ
วงศ์ Polypodiaceae กลำงกลีบมีสันหรือครีบ (ภำพ: เขำนัน นครศรีธรรมรำช - NT)
ชื่อพ้อง Acrostichum punctatum L. กรายดำา
เฟินอิงอำศัย หรือขึ้นบนหิน เหง้าทอดนอน สีน�้าตาลเข้ม มีนวล เส้นผ่ำนศูนย์กลำง
3-7 มม. เกล็ดสีน�้ำตำล รูปขอบขนำนแกมรูปสำมเหลี่ยม ยำวประมำณ 1 มม. Hopea oblongifolia Dyer
ขอบจักซี่ฟัน ใบรูปขอบขนำนถึงรูปใบหอก ยำว 20-80 ซม. โคนสอบ แผ่ออกเป็นครีบ วงศ์ Dipterocarpaceae
บนก้านใบ ขอบเรียบ แผ่นใบหนำเป็นมัน เส้นแขนงใบแบบร่ำงแห ไม่ชัดเจน ก้ำนใบ ไม้ต้น สูง 10-25 ม. โคนต้นมีพูพอนตื้น ๆ เปลือกเรียบ บำงครั้งมีรำกอำกำศ
สีเขียวหรือสีน�้ำตำลอ่อน ยำว 1-13 ซม. โคนมีเกล็ดสีน�้ำตำล กลุ่มอับสปอร์เรียง กิ่งมีช่องอากาศ มีขนสั้นนุ่มกระจายตามกิ่งอ่อน หูใบ กลีบเลี้ยง และช่อดอก
กระจัดกระจายทั่วทั้งแผ่นใบด้านล่างหรือครึ่งหนึ่งของแผ่นใบด้านปลาย ไม่มี ใบรูปขอบขนำนหรือแกมรูปไข่ เบี้ยวเล็กน้อย ยำว 12-24 ซม. เส้นแขนงใบข้ำงละ
เยื่อคลุมกลุ่มอับสปอร์ (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ กูดเยื่อ, สกุล) 8-10 เส้น ก้ำนใบยำว 2-2.5 ซม. ก้ำนดอกยำวประมำณ 1 มม. กลีบเลี้ยงรูปสำมเหลี่ยม
พบในแอฟริกำ เอเชีย หมู่เกำะแปซิฟิก และออสเตรเลีย ในไทยพบทุกภำค ยำวประมำณ 3 มม. ขอบมีขนครุย ดอกสีชมพู มีสีขาวเป็นริ้ว กลีบรูปขอบขนำน
ขึ้นตำมที่โล่งหรือร�ำไร ควำมสูงถึงประมำณ 900 เมตร ยำวประมำณ 6 มม. ขอบมีขนครุย เกสรเพศผู้ 15 อัน รยางค์รูปเส้นด้ายยาวได้เกือบ
1 ซม. รังไข่และฐานก้านเกสรเพศเมียเรียว ยำวประมำณ 4 มม. ปีกยำว 2 ปีก ยำว
เอกสารอ้างอิง 6-12 ซม. ปีกสั้น 3 ปีก ยำว 2.5-3.5 ซม. ผลรูปไข่ ยำว 2-2.3 ซม. ปลำยเป็นติ่งแหลม
Lindsay, S. and D.J. Middleton. (2012 onwards). Ferns of Thailand, Laos and
Cambodia. http://rbg-web2.rbge.org.uk/thaiferns/ (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ตะเคียนทอง, สกุล)
Tagawa, M. and K. Iwatsuki. (1989). Polypodiaceae. In Flora of Thailand Vol. พบที่พม่ำตอนล่ำง และภำคใต้ของไทยที่ชุมพร ระนอง สุรำษฎร์ธำนี พังงำ
3(4): 528.
และกระบี่ ขึ้นริมล�ำธำรในป่ำดิบชื้น ควำมสูง 50-300 เมตร มีชนิดที่คล้ำยกันและ
ขึ้นใกล้ ๆ กัน มีขนสั้นนุ่มหนำแน่น ซึ่งอำจเป็นชนิด H. mollissima C. Y. Wu
ที่ปัจจุบันเป็นชื่อพ้องของ H. chinensis (Merr.) Hand.-Mazz.
เอกสารอ้างอิง
Kerala Forest Research Institute. (1985). Dipterocarp of South Asia. RAPA
Monograph 1985/4. FAO Regional Office for Asia and the Pacific. Bangkok.
Pooma, R. (2002). Further note on Thai Dipterocarpaceae. Thai Forest Bulletin
(Botany) 30: 9-10.

กระปรอกสิงห์: โคนใบสอบเรียว แผ่นใบหนำเป็นมัน กลุ่มอับสปอร์เรียงตัวกระจัดกระจำย ไม่มีเยื่อคลุมกลุ่มอับสปอร์
(ภำพ: แก่งกระจำน เพชรบุรี - PK)
กระสุนพระอินทร์
Thelasis pygmaea (Griff.) Lindl.
วงศ์ Orchidaceae
ชื่อพ้อง Euproboscis pygmaea Griff.
กล้วยไม้อิงอำศัย หัวเทียมรูปกลมแป้น กว้ำง 0.7-1.8 ซม. ใบรูปขอบขนำน
ถึงรูปใบหอก ขนาดใหญ่ 1 ใบ ยำว 4-12 ซม. ใบขนำดเล็ก 1-2 ใบ ยำว 0.7-1.5 ซม.
ก้ำนใบสั้นมำก แผ่นใบหนำอวบ ปลำยมน แหลม หรือเว้ำตื้น ช่อดอกแบบช่อกระจะ
ออกที่โคนหัวเทียม ตั้งตรง ยำว 6-30 ซม. ก้ำนช่อยำว 0.3-1 ซม. ดอกเรียงแน่น
ใบประดับรูปไข่ขนำดเล็ก ยำวประมำณ 2 มม. ติดทน ก้ำนดอกรวมรังไข่ยำว กรายด�า: โคนต้นมีพูพอนตื้น ๆ เปลือกเรียบ ใบรูปขอบขนำน เบี้ยวเล็กน้อย กลีบเลี้ยงขยำยเป็นปีกยำว 2 ปีก ปีกสั้น
ประมำณ 3 มม. ดอกสีเขียวอ่อน กลีบเลี้ยงรูปไข่เชื่อมกันที่โคนกลีบ กลีบบนรูปใบหอก 3 ปีก (ภำพ: ศรีพังงำ พังงำ - RP)

26

59-02-089_001-112 Ency_new1-3_J-Coated.indd 26 3/1/16 5:24 PM