Page 59 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

กะฉอดไข่
สารานุกรมพืชในประเทศไทย

ก้ำนสั้น หนำ กาบเรียวแคบช่วงโคน ปลายบานออก หุ้มผลที่โคนไม่เกินกึ่งหนึ่ง พบที่ลำว และเวียดนำม ในไทยพบทำงภำคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน
เกล็ดเชื่อมติดกันเรียง 4-5 วง (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ก่อด�ำ, สกุล) ภำคตะวันออก และภำคตะวันออกเฉียงใต้ ขึ้นตำมป่ำดิบแล้ง ป่ำสนเขำ และป่ำดิบชื้น
พบที่พม่ำ และคำบสมุทรมลำยู ในไทยส่วนมำกพบทำงภำคใต้ กระจำยห่ำง ๆ ควำมสูง 200-950 เมตร ผลน�ำไปคั่วกินได้
ทำงภำคตะวันออกเฉียงเหนือที่นครพนม ภำคตะวันออกที่นครรำชสีมำ ขึ้นตำม เอกสารอ้างอิง
หุบเขำหรือริมล�ำธำรในป่ำดิบแล้ง และป่ำดิบชื้น ควำมสูงระดับต�่ำ ๆ Phengklai, C. (2008). Fagaceae. In Flora of Thailand Vol. 9(3): 227.

ก่อหิน
Lithocarpus macphailii (M. R. Hend.) Barnett
ชื่อพ้อง Pasania macphailii M. R. Hend.
ไม้ต้น สูงได้ถึง 20 ม. ใบรูปรี รูปขอบขนำน หรือแกมรูปไข่กลับ ยำว 11-20 ซม.
เส้นใบไม่ชัดเจน ใบยำว 0.8-1.5 ซม. ช่อดอกยำว 3-15 ซม. ส่วนมำกไม่แยกแขนง
หรือแยกแขนง เกลี้ยง ผลรูปไข่กว้าง แบน กว้ำง 2.5-3 ซม. สูง 2-2.5 ซม. รวม
กำบ รอบกรวยมีขนสั้นนุ่มสีเทำ แยกกัน ก้ำนหนำ ยำว 0.5-1.5 ซม. กาบหุ้ม
เกือบทั้งผล เกล็ดเชื่อมติดกันเรียงเป็นเส้น 5-6 วง ไม่เป็นระเบียบ มีขนสั้นนุ่ม
(ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ก่อด�ำ, สกุล)
พบที่คำบสมุทรมลำยู และบอร์เนียว ในไทยพบกระจำยห่ำง ๆ ทำงภำคใต้ที่
นครศรีธรรมรำช นรำธิวำส ขึ้นตำมป่ำดิบชื้น ควำมสูง 100-250 เมตร
ก่อหิน: ขอบใบเรียบ ผลรูปลูกข่ำง กำบหุ้มเกือบทั้งผล เรียบ ริ้วเป็นเส้นคลื่น (ภำพ: บุรีรัมย์ - PK)
เอกสารอ้างอิง
Phengklai, C. (2008). Fagaceae. In Flora of Thailand Vol. 9(3): 261-263, 301-305. กะฉอดไข่

Cheilanthes belangeri (Bory) C. Chr.
วงศ์ Pteridaceae
ชื่อพ้อง Pteris belangeri Bory, Cheilosoria belangeri (Bory) Ching & Shing
เฟินขึ้นบนพื้นดินหรือหิน เหง้ำสั้น ตรง เกล็ดเรียวแคบมีสีน�้ำตำล ยำว 2-3 มม.
ใบประกอบ 2-3 ชั้น รูปใบหอก ส่วนมำกยำว 10-20 ซม. ก้ำนใบยำว 8-15 ซม.
สีน�้ำตำลแดง โคนมีเกล็ดและขนสั้นนุ่ม ใบประกอบย่อย 12-18 คู่ เรียงห่ำง ๆ
ช่วงปลำยเชื่อมติดกัน ใบประกอบย่อยสำมเหลี่ยม เบี้ยว ยำวได้ถึง 4 ซม. มีก้ำนสั้น ๆ
ใบจักเป็นพูตื้น ๆ หรือลึกจรดโคนในใบช่วงล่าง 4-6 คู่ รูปรีหรือรูปขอบขนำน
เบี้ยว ปลายมนกลม เส้นแขนงใบไม่ชัดเจน กลุ่มอับสปอร์เรียงชิดกันเป็นแนวยาว
หรือแยกกันเป็นช่วง ๆ ที่ขอบหรือริมของรอยจัก บังขอบใบที่พับลง
พบที่อินเดีย เนปำล บังกลำเทศ พม่ำ ไห่หนำน ภูมิภำคอินโดจีนและมำเลเซีย
ฟิลิปปินส์ ขึ้นตำมป่ำดิบแล้ง และป่ำดิบชื้น ควำมสูงถึงประมำณ 800 เมตร
ก่อหลับเนื้อริ้ว: ผลรูปไข่คล้ำยรูปลูกข่ำง ปลำยมีติ่งแหลม ผิวมีนวล กำบเรียวแคบช่วงโคน หุ้มผลไม่เกินกึ่งหนึ่ง
เกล็ดเชื่อมติดกันเรียง 4-5 วง (ภำพ: นรำธิวำส - RP) สกุล Cheilanthes Sw. อยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Cheilanthoideae มีมากกว่า 100 ชนิด
พบในอเมริกาใต้ แอฟริกา ยุโรป เอเชีย ออสเตรเลีย และหมู่เกาะแปซิฟิก ใน
ไทยมี 12 ชนิด ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “cheilos” ขอบ และ “anthos” ดอก
ตามลักษณะกลุ่มอับสปอร์เรียงตามขอบคล้ายรูปดอก
เอกสารอ้างอิง
Gangmin, Z. and G. Yatskievych. (2013). Pteridaceae (Cheilanthes). In Flora of
China Vol. 2-3: 218, 221.
Lindsay, S. and D.J. Middleton. (2012 onwards). Ferns of Thailand, Laos and
Cambodia. http://rbg-web2.rbge.org.uk/thaiferns/
Tagawa, M. and K. Iwatsuki. (1985). Parkeriaceae. In Flora of Thailand Vol.
3(2): 202-203.
ก่อหิน: ช่อดอกบำงครั้งแยกแขนง ผลรูปไข่กว้ำง แบน รอบกรวยมีขนสั้นนุ่มสีเทำ แยกกัน มีก้ำนหนำ กำบหุ้มเกือบ
ทั้งผล (ภำพ: นครศรีธรรมรำช - SSi)
ก่อหิน
Castanopsis piriformis Hickel & A. Camus
วงศ์ Fagaceae
ไม้ต้น สูงได้ถึง 30 ม. ใบรูปรีหรือรูปขอบขนำน ยำว 8-16 ซม. ขอบเรียบ
แผ่นใบด้ำนล่ำงสีน�้ำตำล ก้ำนใบยำว 1-1.5 ซม. ดอกเพศผู้และเพศเมียส่วนมาก
แยกคนละช่อ ช่อดอกเพศผู้แตกแขนงจ�ำนวนมำก ช่อแขนงยำว 8-15 ซม. ดอกออก
เป็นกระจุก 3 ดอก หรือหลำยดอก ช่อดอกเพศเมียออกเดี่ยว ๆ ยำว 8-10 ซม.
ดอกออกเป็นกระจุก 1-3 ดอก ผลรูปลูกข่างหรือคล้ายพีระมิด กว้ำง 2-3 ซม.
ยำว 2.5-3 ซม. รวมกำบ มีขนสีเงินรอบ ๆ กรวย กาบหุ้มเกือบทั้งผล ผิวเรียบ
ไม่มีหนามหรือเกล็ด มีริ้วเป็นเส้นคลื่นไม่เป็นระเบียบ 3-4 เส้น แต่ละกำบมีผลเดียว
(ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ก่อเดือย, สกุล)
กะฉอดไข่: ใบประกอบ 2-3 ชั้น อับสปอร์เรียงชิดกันบังขอบใบที่พับลง (ภำพ: ภูจองนำยอย อุบลรำชธำนี - PK)

39

59-02-089_001-112 Ency_new1-3_J-Coated.indd 39 3/1/16 5:27 PM