Page 70 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

กาฝากรัก
สารานุกรมพืชในประเทศไทย

อับเรณูยาว 5-8 มม. โคนมีเดือยขนาดเล็ก ก้านเกสรเพศเมียรูปกรวย ยาวเท่า ๆ
เกสรเพศผู้ เหนือโคนเป็นข้อ ยอดเกสรเป็นตุ่ม ผลสดมีเมล็ดเดียว
พบที่คาบสมุทรมลายู สุมาตรา และบอร์เนียว ในไทยพบทางภาคใต้ที่พังงา
ตรัง ปัตตานี นราธิวาส ขึ้นเบียนต้นไม้หลายชนิด ความสูงถึงประมาณ 1700 เมตร

สกุล Lepidaria Tiegh. มี 8 ชนิด พบเฉพาะในภูมิภาคมาเลเซีย และฟิลิปปินส์
โดยเฉพาะบอร์เนียว ในไทยมีชนิดเดียว ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “lepidos”
เกล็ด หมายถึงวงกลีบประดับเรียงซ้อนเหลื่อมคล้ายเกล็ด

กาฝากมะม่วง: ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามข้อ กลีบดอกพับงอกลับ ผลรูปคนโท สุกสีส้ม (ภาพ: กรุงเทพฯ - RP) เอกสารอ้างอิง
Barlow, B.A. (2002). Loranthaceae. In Flora of Thailand Vol. 7(4): 686-687.
กาฝากรัก
Notothixos malayanus Oliv.
วงศ์ Santalaceae

กาฝากพุ่ม สูงได้ถึง 50 ซม. กิ่งมีแถบสีขาวเป็นริ้ว กิ่งอ่อนมีสะเก็ดรูปร่ม
หนาแน่น มีสะเก็ดรูปกิ่งแยกแขนงประปรายตามใบประดับย่อยและเกล็ดหุ้มยอด
เกล็ดหุ้มยอดเรียงสลับตั้งฉาก ติดเหนือข้อประมาณ 1 มม. ใบประดับย่อย 2 ใบ
ใบเรียงตรงข้าม รูปรีกว้าง กว้าง 2.5-4 ซม. ปลายมน โคนสอบเรียว เส้นโคนใบ
ข้างละ 1-2 เส้น ก้านใบยาว 2-5 มม. ช่อดอกออกที่ปลายกิ่งเป็นกระจุกหรือรูปพัด
ดอกเจริญจากด้านนอก ก้านช่อยาวประมาณ 2 มม. มีได้ถึง 7 ดอก ดอกเพศผู้อยู่
กลางช่อ 1-3 ดอก ดอกรูปแตร กลีบรวม 4 กลีบ ยาวประมาณ 1 มม. ในดอกเพศเมีย กาฝากวงกลีบซ้อน: ช่อดอกติดบนวงกลีบประดับ กลีบดอกแฉกลึกด้านเดียว (ภาพ: น�้าตกโตนปริวรรต พังงา - SSi)
สั้นกว่า ติดทน ผลคล้ายผลสดมีหลายเมล็ด รูปรีแคบ ยาว 6-8 มม. สีเขียวเปลี่ยนเป็น กาฝากวงกลีบแดง
สีขาว ก้านผลยาวประมาณ 6 มม. Tolypanthus pustulatus Barlow
พบที่คาบสมุทรมลายูตอนบนที่รัฐปีนัง ในไทยพบทางภาคกลางที่พุเตย จังหวัด วงศ์ Loranthaceae
สุพรรณบุรี ขึ้นเบียนต้นรักใหญ่ Gluta usitata (Wall.) Ding Hou ในป่าเต็งรัง
ผสมสนสองใบ ความสูงประมาณ 600 เมตร กาฝากพุ่ม สูงได้ถึง 50 ซม. ใบเรียงตรงข้ามห่าง ๆ ใบตรงข้ามมักลดรูป
รูปขอบขนาน ยาว 9-11 ซม. แผ่นใบหนา ก้านใบยาวประมาณ 1 ซม. ช่อดอก
สกุล Notothixos Oliv. เดิมอยู่ภายใต้วงศ์ Viscaceae มี 8 ชนิด พบในเอเชีย ออกเป็นกระจุกสั้น ๆ ตามซอกใบ ติดบนวงกลีบประดับรูประฆังสีแดงอมชมพู
เขตร้อนและออสเตรเลีย ในไทยมีชนิดเดียว ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “notos” มี 6-8 กลีบ เชื่อมติดกันประมาณกึ่งหนึ่งเป็นสันนูน ยาว 1.5-2 ซม. ดอกเรียง
ทางใต้ และ “ixos” ไม้จำาพวกกาฝาก หมายถึงกาฝากที่พบทางซีกโลกใต้ แถวเดียว 4-6 ดอก เกือบไร้ก้าน กลีบเลี้ยง 5 กลีบ บาง ขนาดเล็ก มีขนหนาแน่น
ดอกสีขาว มีสันสีแดงอมชมพู เชื่อมติดกันประมาณ 2 ซม. ปลายแยกเป็น 5 กลีบ
เอกสารอ้างอิง ยาวประมาณ 1 ซม. พับงอกลับ โป่งช่วงปลายกลีบถึงช่วงพับงอคล้ายเป็นตุ่ม
Barlow, B.A. (2002). Viscaceae. In Flora of Thailand Vol. 7(4): 710-711. เกสรเพศผู้ 5 อัน ยาวประมาณสองในสามของกลีบช่วงพับงอ รังไข่ใต้วงกลีบ
ก้านเกสรเพศเมีย 1 อัน ยอดเกสรเป็นตุ่ม ผลสดมีเมล็ดเดียว
พืชถิ่นเดียวของไทย พบที่ภูวัว จังหวัดบึงกาฬ ขึ้นเบียนต้นไม้ในวงศ์ Lauraceae
ในป่าดิบแล้ง ความสูงประมาณ 200 เมตร

สกุล Tolypanthus Tiegh. มี 6 ชนิด พบที่ศรีลังกา อินเดีย และจีนตอนใต้ ใน
ไทยมี 2 ชนิด อีกชนิดคือ T. lageniferus (Wight) Tiegh. ที่ใบประดับส่วนมากมี
5 ใบ เชื่อมติดกันประมาณสองในสาม และไม่มีสันกลาง พบที่อินเดีย และ
ภาคตะวันออกของไทยที่อุบลราชธานี ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “tolype”
เป็นก้อน และ “anthos” ดอก ตามลักษณะของช่อดอกที่ติดบนวงใบประดับ

เอกสารอ้างอิง
Barlow, B.A. (2005). Tolypanthus (Loranthaceae): a new genus record for
Thailand and a new species. Thai Forest Bulletin (Botany) 33: 1-7.

กาฝากรัก: กิ่งมีแถบสีขาวเป็นริ้ว กิ่งอ่อนมีสะเก็ดรูปร่มหนาแน่น ช่อดอกรูปพัด ดอกเพศผู้อยู่ตรงกลาง ผลรูปรีแคบ
สุกสีขาว (ภาพ: พุเตย สุพรรณบุรี; ภาพกิ่งและผลสุก - RP, ภาพดอกและผลอ่อน - TP)
กาฝากวงกลีบซ้อน
Lepidaria kingii (Scort. ex King) Danser
วงศ์ Loranthaceae
ชื่อพ้อง Loranthus kingii Scort. ex King
กาฝากพุ่ม ล�าต้นมักมีปุ่มปม ใบเรียงตรงข้าม รูปไข่หรือขอบขนาน ยาว 9-20 ซม.
เห็นเส้นใบชัดเจนทั้งสองด้าน ก้านใบยาว 1-3 ซม. ช่อดอกออกเป็นกระจุกสั้น ๆ
ตามซอกใบ ไร้ก้าน ติดบนวงกลีบประดับที่เรียงซ้อนเหลื่อมสลับตั้งฉาก 6-10 คู่
สีแดงอมส้ม เรียงกันยาว 3-8.5 ซม. คู่บนรูปขอบขนาน มีสันกลางกลีบ หุ้มช่อดอก
ยาว 1.5-3 ซม. ดอกสีแดงอมส้ม หลอดกลีบตรง ยาว 4-9 ซม. มีริ้วสีเหลือง
กาฝากวงกลีบแดง: ช่อดอกออกเป็นกระจุกสั้น ๆ ตามซอกใบ ติดบนวงกลีบประดับรูประฆังสีแดงอมชมพู มี 6-8 กลีบ
ปลายแยก 6 แฉก แฉกลึกด้านเดียว กลีบยาว 3-6 มม. พับงอกลับ เกสรเพศผู้ 6 อัน เชื่อมติดกันประมาณกึ่งหนึ่งเป็นสันนูน (ภาพ: ภูวัว บึงกาฬ - RP)

50

59-02-089_001-112 Ency_new1-3_J-Coated.indd 50 3/1/16 5:10 PM